Geny a zdrowie psychiczne

Każdego dnia człowiek jest wystawiony na działanie wielu różnych czynników, które kształtują jego psychikę. Kontakt z innymi, miejsce zamieszkania czy status materialny mają duży wpływ nie tylko na nasze samopoczucie, ale również na jakość zdrowia psychicznego. W dyskusji na temat kondycji psychicznej ważne są też geny, które często mają zasadniczy wpływ na rozwój naszej psychiki.

Jak geny wpływają na zdrowie psychiczne?

W dyskusjach na temat zdrowia psychicznego często porusza się kwestie związane ze wczesnym dzieciństwem, relacją z rodzicem, doświadczeniami w szkole i późniejszym życiu. W trudnych chwilach często zastanawiamy się, jakie czynniki miały wpływ na nasz dobrostan psychiczny i równowagę emocjonalną. Jednym z czynników, które mogą znacząco wpływać na naszą kondycję psychiczną, są geny, które wpływają na wiele aspektów funkcjonowania mózgu i reakcji na różne doświadczenia życiowe. W jaki sposób?

Przede wszystkim, geny są odpowiedzialne za proces kształtowania się mózgu i układu nerwowego. Poprzez takie procesy jak neurogeneza czy plastyczność neuronalna, geny determinują zdolności i możliwości naszego mózgu, który jest odpowiedzialny za przetwarzanie informacji, uczenie się i adaptację w nowym otoczeniu.

Geny mają też istotny wpływ na nasze emocje i motywacje. Badania wykazują, że czynniki genetyczne wpływają na produkcję i regulację neuroprzekaźników takich jak serotonina i dopamina, które są kluczowe dla naszego nastroju, emocji i funkcji poznawczych, a ich odpowiedni poziom jest niezbędny dla dobrostanu psychicznego i stabilności emocjonalnej.

Dodatkowo, geny mogą wpływać na cechy osobowości i temperament, które są związane ze zdrowiem psychicznym. Niektóre osoby mogą mieć genetyczne predyspozycje do większej odporności na stres, co może przejawiać się w lepszej zdolności radzenia sobie z trudnymi sytuacjami. Inne osoby z kolei mogą mieć genetyczne predyspozycje do bardziej optymistycznego lub pesymistycznego podejścia do życia, co również wpływa na ich dobrostan.

Czy to prawda, że choroby psychiczne są dziedziczne?

Pacjenci, których bliscy doświadczyli chorób psychicznych, często obawiają się wystąpienia choroby również u siebie. Wielu specjalistów wskazuje bowiem na możliwość dziedziczenia chorób psychicznych zarówno wśród najbliższych, jak i w ciągu wielu pokoleń. Niestety, choroby takie jak depresja, schizofrenia, zaburzenia afektywne dwubiegunowe, zaburzenia lękowe i ADHD wykazują pewien stopień dziedziczności. Badania genetyczne wskazują, że osoby mające bliskich krewnych z tymi chorobami są bardziej narażone na ich wystąpienie. Większość chorób psychicznych jest bowiem poligeniczna, co oznacza, że wiele genów przyczynia się do ryzyka ich wystąpienia.

Czy w związku z tym pacjenci, których bliscy doświadczają chorób psychicznych, powinni przygotować się na wystąpienie choroby? Mimo, że wiele schorzeń wykazuje pewien stopień dziedziczności, nie wszyscy pacjenci z rodzin obciążonych tymi chorobami sami ich doświadczą. O tym, czy choroby psychiczne są dziedziczne, decydują także czynniki środowiskowe, styl życia oraz indywidualne mechanizmy radzenia sobie ze stresem.

Warto pamiętać, że istnieją różne strategie zapobiegania i wczesnego wykrywania problemów ze zdrowiem psychicznym, które mogą pomóc w zmniejszeniu ryzyka i poprawie jakości życia. Dodatkowo osoby, które martwią się o swoje samopoczucie bądź dostrzegają pewne niepokojące objawy, mogą skorzystać z pomocy doświadczonego psychologa. W trakcie konsultacji specjalista przeprowadzi z pacjentem wywiad na temat jego sytuacji zdrowotnej
i rodzinnej, wykona niezbędne testy do postawienia diagnozy i określi dalsze kroki działania, które pomocą w zachowaniu odpowiedniej jakości zdrowia psychicznego.

Czy uzależnienie od alkoholu jest dziedziczone?

Jednym z częstych problemów, który niepokoi wiele osób, jest uzależnienie od alkoholu. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, uzależnionych od alkoholu na całym świecie jest ok. 240 mln osób. Problem ten dotyczy także naszego kraju, w którym zwłaszcza po pandemii zjawisko nadużywania alkoholu znacząco wzrosło.

Częste sięganie pod alkohol może prowadzić nie tylko do szkód w organizmie, ale również skutkować pojawieniem się choroby alkoholowej, która wpływa zarówno na chorego, jak i na jego rodzinę. Pacjenci, którzy przychodzą do kliniki po poradę związaną z chorobą alkoholową zadają pytanie, czy alkoholizm jest dziedziczny. Wiele badań bowiem sugeruje, że osoby mające bliskich krewnych z problemem alkoholowym są bardziej narażone na rozwinięcie uzależnienia. Rzeczywiście, istnieją geny, które mogą zwiększać ryzyko uzależnienia od alkoholu. Na przykład, warianty genów związanych z metabolizmem alkoholu mogą wpływać na to, jak organizm przetwarza alkohol, co może zwiększać ryzyko uzależnienia. Geny mogą również działać na neuroprzekaźniki, takie jak dopamina, która odgrywa istotną rolę w systemie nagrody i może prowadzić do poszukiwania substancji psychoaktywnych, w tym alkoholu.

Mimo że alkoholizm jest chorobą dziedziną, nie musi on się pojawić u wszystkich pacjentów, których bliscy nadużywają alkoholu. Genetyka jest bowiem tylko jednym z wielu czynników, które powodują pojawienie się nałogu. Czynniki środowiskowe, takie jak styl życia, dostępność alkoholu, stres, wpływ rówieśników i wychowanie, odgrywają równie ważną rolę w rozwoju uzależnienia. Dlatego nawet osoby z genetyczną predyspozycją do choroby alkoholowej, mogą uniknąć uzależnienia. Ważny jest bowiem wpływ otaczającego środowiska, własne przekonania i motywacja, które mogą skutecznie zapobiec sięganiu po alkohol.

W sytuacji, gdy pacjenci zaczynają dostrzegać u siebie pierwsze oznaki alkoholizmu bądź chcą zapobiec wystąpieniu tej choroby, zawsze mogą udać się do dobrego psychologa. Specjalista po wysłuchaniu pacjenta może pomóc w zapobieganiu alkoholizmowi poprzez psychoedukację, terapię behawioralną w celu zmiany niezdrowych nawyków, terapię grupową w celu wsparcia społecznego i radzenia sobie ze stresem. Dzięki wsparciu specjalisty pacjenci mogą zapobiec pojawieniu się choroby alkoholowej a także zapobiec dalszym skutkom negatywnych zachowań i doświadczeń związanych z sięganiem po alkohol.