Trudności w radzeniu sobie ze stresem

Stres jest fizjologiczną i emocjonalną odpowiedzią organizmu na trudne wyzwania
i niespodziewane sytuacje. Mimo, iż jest on naturalną reakcją, potrafi znacząco utrudnić funkcjonowanie i wpłynąć na nasze samopoczucie. Umiarkowany stres może podnosić motywację i skuteczność w działaniu. Niestety, zbyt silny może znacząco to utrudniać. Czy istnieją skuteczne sposoby na pokonanie stresu?

Czym jest stres?

Stres można zdefiniować jako reakcję organizmu na trudne i wymagające wydarzenia, które mogą stanowić zagrożenie dla naszego zdrowia, życia i ogólnego samopoczucia. W przeszłości stres pomagał naszym przodkom w walce z zagrożeniem i ułatwiał przetrwanie w trudnych warunkach. Dzięki mobilizacji organizmu mogli oni skutecznie pokonać niebezpieczeństwo
i przekazać swoje geny dalej. W dzisiejszych czasach rzadko musimy walczyć przeciwko zagrożeniom. Nie oznacza to jednak, że mobilizacja organizmu nie jest nam potrzebna. Stres jest bowiem czynnikiem, który pobudza nasz organizm i mobilizuje go do skutecznego wykonywania ważnych zadań. Dzięki niemu możemy podjąć trud, by zrealizować ważne zadania w pracy, nauczyć się do ważnego egzaminu czy załatwić sprawy urzędowe.
W przypadku, gdy działa on na nas korzystnie, możemy mówić o zjawisku eustresu, czyli takim nasileniu stresu, który mobilizuje organizm do wykonania pewnych zadań bez negatywnych konsekwencji.

Zdarza się, że stres może również źle wpływać na nasz organizm. W momencie, gdy jest on często odczuwany i jego poziom jest wysoki, możemy mieć do czynienia z dystresem. Jest to sytuacja, gdy stres nie tylko uniemożliwia nam wykonanie zadań, ale również negatywnie wpływa na zdrowie i samopoczucie. W przeciwieństwie do eustresu dystres nie posiada pozytywnych stron, zaś długotrwały może doprowadzić do wielu chorób i skutecznie obniżyć jakość życia.

Co może wywoływać stres?

Stres jest reakcją organizmu na wiele różnych wydarzeń. O jego zaistnieniu i nasileniu decydują indywidualne predyspozycje pacjenta, jego doświadczenia czy wrażliwość.
U większości stres wywołują takie czynniki, jak:

• trudne sytuacje życiowe, np. utrata pracy lub rozwód,
• zbyt wysokie wymagania w pracy,
• problemy finansowe,
• konflikty w związku,
• problemy zdrowotne,
• zmiany życiowe,
• nadmiar informacji.

W przypadku powyższych czynników pacjenci najczęściej mają do czynienia z dystresem, który negatywnie wpływa na ich zdrowie i samopoczucie.

Stres mogą wywoływać również inne sytuacje. Do takich zaliczyć można między innymi nowe wyzwania zawodowe, ważne zmiany życiowe, rywalizacje sportowe lub testy i egzaminy. W takim przypadku pacjenci najczęściej mają do czynienia z eustresem, czyli łagodnym napięciem motywującym ich do skutecznego działania.

Skutki długotrwałego stresu

Długotrwały stres nie tylko utrudnia działanie, ale również przynosi wiele szkód dla zdrowia pacjentów. Może on wpływać zarówno na zdrowie fizyczne, jak i psychiczne. Dzieje się tak, ponieważ w trakcie silnego napięcia emocjonalnego uwalniane są hormony stresu – kortyzol i adrenalina, które w nadmiarze przyczyniają się do osłabienia pracy serca, układu odpornościowego i układu pokarmowego. W wyniku długotrwałego stresu u pacjentów mogą pojawić się takie schorzenia, jak: nadciśnienie, miażdżyca, migreny czy nawet choroby stawów i jelit (w tym zespół jelita drażliwego).

Długotrwały stres nie omija również psychiki. U pacjentów, którzy przez wiele lat zmagają się z problemem mogą mieć zwiększone ryzyko wystąpienia depresji, zaburzeń lękowych
a także doświadczać częstych zmian nastroju i problemów ze snem.

Jak poradzić sobie ze stresem?

Stres w wielu przypadkach potrafi skutecznie obniżyć jakość życia. Jest on jednak reakcją organizmu której nie można wyzbyć się z codziennego życia. Próba jego eliminacji byłaby również niekorzystna dla każdego pacjenta – w końcu pomimo negatywnych konsekwencji dystresu, nie można zapominać o pozytywnych skutkach eustresu. Czy można zatem przeciwdziałać negatywnym skutkom działania stresu?

Istnieje wiele metod, które pozwalają zmienić negatywny stres w konstruktywne
i motywujące uczucie zwiększające siłę do działania. Pierwszym krokiem jest uświadomienie sobie źródła stresu – które czynności i sytuacje powodują w nas napięcie i wpływają na samopoczucie. Określenie czynników wywołujących stres pozwala określić obszar do dalszej pracy nad problemem.

W zależności od rodzaju stresu i odczuwanych trudności dobrymi praktykami są również takie czynności, jak: dobra organizacja, aktywność fizyczna, techniki relaksacyjne, zdrowy styl życia czy szukanie wsparcia w najbliższych.

Niekiedy zdarza się, że pomimo wielu prób i zastosowanych metod stres u pacjentów nadal utrzymuje się na wysokim poziomie. W takiej sytuacji niezbędna może okazać się pomoc psychologa. Specjalista ten po konsultacji z pacjentem określi, jakie czynniki wywołują w nim stres, odkryje mechanizmy jego działania u pacjenta a także wdroży skuteczne metody terapii w problemie. W trakcie spotkań pacjenci uczą się skutecznych technik radzenia sobie
w trudnych sytuacjach, poznają specjalne techniki relaksacyjne, rozwijają świadomość odczuwanych emocji a także otrzymują niezbędne wsparcie emocjonalne. Niekiedy psycholog zaleca terapię poznawczo-behawioralną, która skupia się na zmianie negatywnych myśli
i zachowań, aby poprawić samopoczucie i radzenie sobie z trudnymi emocjami. Skuteczność terapii i konsultacji z psychologiem w radzeniu sobie ze stresem jest bardzo wysoka, zaś pacjenci dzięki pomocy mogą znów czuć się komfortowo w praktycznie każdej sytuacji.