Fazy uzależnienia od alkoholu

Uzależnienie może dotyczyć każdej wykonywanej przez człowieka czynności. Jedni uzależnieni są od uczęszczania na siłownię, inni od grania w gry komputerowe, zaś jeszcze inni mogą popaść w nałóg, a następnie uzależnienie od alkoholu. Nie odbywa się to jednak nagle, pod wpływem gwałtownego impulsu. Uzależnienie to wieloetapowy proces, który całkowicie pochłania pacjentów. Jakie zatem można wyróżnić fazy uzależnienia od alkoholu?

Fazy alkoholizmu wg Jellinka

Uzależnienie od alkoholu jest problemem, z którym ludzkość zmaga się od wielu pokoleń. Faktem jest, że obecnie istnieje wiele skutecznych programów pomocy osobom uzależnionym, zaś o nałogu mówi się częściej. Debata w przestrzeni publicznej na temat napojów wysokoprocentowych pomaga wielu pacjentom dostrzec, że nie są w problemie osamotnieni. Zawsze bowiem mogą liczyć na wsparcie zarówno innych uzależnionych, jak i na terapeutów, którzy służąc swoją wiedzą i doświadczeniem pomogą w wyjściu z trapiącego problemu.

Jedną z pierwszych prób zbadania rozwoju uzależnienia od alkoholu podjął w 1960 roku amerykański fizjolog Elvin Jellinek. Poprzez przeprowadzone badania zauważył, że pacjenci zmagających się z problemem przechodzą przez cztery etapy uzależnienia od alkoholu. Każda z nich ma indywidualny przebieg w zależności od zaawansowania problemu, chorób współistniejących u pacjenta, a nawet od rodzaju wsparcia ze strony najbliższego otoczenia. Poprzez 4 fazy alkoholizmu można rozpoznać, na jakim etapie znajduje się pacjent oraz wdrożyć odpowiednie i skuteczne leczenie.

Faza wstępna

Etap ten jest również zwany fazą prealkoholową. Jest ona najtrudniejsza do rozpoznania, bowiem na tym etapie pacjenci dopiero wkraczają w uzależnienie. Ich zachowanie zazwyczaj nie różni się od postępowania innych osób. Pacjenci na co dzień wykonują swoje obowiązki zawodowe i rodzinne, odnoszą liczne sukcesy, zaś ich relacje nie odbiegają od norm. W tej fazie pacjenci zaczynają dostrzegać pozytywne w ich mniemaniu skutki spożycia alkoholu. Na spotkaniach towarzyskich, imprezach okolicznościowych czy po ciężkim dniu pracy chętnie sięgają po napoje wysokoprocentowe. Dzięki nim bowiem zaczynają czuć się odprężeni i zrelaksowani. Będąc w towarzystwie poprawia im się nastrój, a także otwartość w stosunku do ludzi. Faza wstępna może trwać nawet kilka lat i nie budzić najmniejszych podejrzeń zarówno ze strony samego pacjenta, jak i jego najbliższego otoczenia. Oczywiście, okazjonalne spożycie alkoholu nie powinno budzić niepokoju. Różnicą pomiędzy osobą wkraczającą w uzależnienie, a osobą okazjonalnie spożywającą alkohol jest bowiem fakt, że w fazie wstępnej pacjenci zaczynają spożywać alkohol coraz częściej i w większych ilościach. Dostrzegają, że każde spotkanie towarzyskie powinno być zakrapiane napojami alkoholowymi, bowiem w innym przypadku mogą nie czerpać z niego równie dużej przyjemności.

Faza ostrzegawcza

Faza ostrzegawcza alkoholizmu zwana jest również fazą zwiastunową. Na tym etapie uzależnienia pacjenci już nie tylko wykorzystują nadarzające się okazje do spożycia alkoholu, ale również sami szukają takich okoliczności. Wyjście ze znajomymi lub wizyty w barach mogą stać się pretekstem do wspólnego spożycia alkoholu. W fazie ostrzegawczej pacjenci zaczynają również sięgać po napoje wysokoprocentowe w samotności. Herbata do obiadu może być przez nich coraz częściej zastępowana lampką wina; również ciężki dzień w pracy może być przez nich w ten sposób wynagradzany. W tej fazie pacjenci mogą zacząć spożywać alkohol także
w ukryciu, na przykład w miejscach publicznych. Cały czas jednak wypierają ze świadomości przekonanie o rozwijającym się problemie uzależnienia.

Faza krytyczna

Przedostatnią fazą rozwoju alkoholizmu jest faza krytyczna, zwana również ostrą. Na tym etapie zarówno pacjenci, jak również ich najbliższe otoczenie dostrzegają wyraźne skutki uzależnienia. Pacjenci znajdujący się w fazie krytycznej alkoholizmu zaczynają tracić kontrolę nad zaistniałą sytuacją. Alkohol stopniowo zajmuje całe ich życie, zaś obowiązki zawodowe i rodzinne zaczynają być zaniedbywane. Pacjenci tracą chęć uprawiania swoich zainteresowań, poszukując okazji do spożycia alkoholu. Na tym etapie rozwoju uzależnienia chorzy odczuwają zazwyczaj silne poczucie winy wywołane zaistniałą sytuacją, jednak nie potrafią powstrzymać się od spożycia kolejnej porcji napojów wysokoprocentowych. Czują, że problem jest wzmożony. Jednak w poczuciu winy jak i dużego wstydu mogą nie szukać pomocy specjalisty. Niestety podejście to skutkuje dalszym rozwojem uzależnienia i przejściem do ostatniej, czwartej fazy rozwoju alkoholizmu.

Faza przewlekła

Faza przewlekła, zwana również fazą chroniczną, jest ostatnim etapem rozwoju uzależnienia od alkoholu. Pacjenci znajdujący się w tym stadium tkwią w uzależnieniu praktycznie nieustannie. Często zaczynają dzień od spożycia kolejnych dawek alkoholu, zaś ich tolerancja na ten napój staje się niezwykle niska – już małe porcje powodują u nich stan nietrzeźwości. Duże dawki napojów wysokoprocentowych w organizmie doprowadzają nie tylko do spadku zdolności poznawczych, ale również wpływają negatywnie na wątrobę, serce oraz odporność. Na tym etapie uzależnienia próba odcięcia pacjenta od alkoholu może skutkować pojawieniem się objawów zespołu abstynencyjnego, czyli drgawkami czy podwyższonym ciśnieniem. Jest to stadium bardzo niebezpieczne dla pacjentów, w którym zazwyczaj niezbędna jest hospitalizacja i długotrwała opieka ze strony personelu medycznego.

Uzależnienie od alkoholu leczenie

Choć uzależnienie od alkoholu potrafi znacząco obniżyć jakość życia pacjentów i pogorszyć stan zdrowia, możliwe jest wyjście z problemu na każdym etapie jego rozwoju. Udzielana pomoc jest związana z indywidualnymi potrzebami pacjenta. Do głównych form wsparcia należą jednak psychoterapia jak i farmakoterapia. Psychoterapia prowadzona jest przez wykwalifikowanego psychoterapeutę, najczęściej w nurcie poznawczo-behawioralnym. Dzięki niej pacjent ma szansę poznać podłoże swojego uzależnienia oraz zrozumieć otaczające go emocje. Dzięki terapii poznawczo-behawioralnej chory ma również szansę wyzbyć się nałogu i nabyć formy zachowania, które pozwolą mu wyeliminować spożycie przez niego alkoholu w przyszłości.

U niektórych pacjentów niezbędne okazuje się również wdrożenie przez lekarza psychiatrę farmakoterapii. Zastosowanie leków może być wskazane wówczas, gdy chory cierpi na inne choroby współistniejące, takie jak np. depresja lub gdy ze względu na stan zdrowia konieczne jest natychmiastowe zaprzestanie spożywania alkoholu. Niektóre preparaty mogą być również wdrożone w celu zwiększenia skuteczności działań terapeutycznych.

Jedną z ważnych form wsparcia osób zmagających się z uzależnieniem od alkoholu są również grupy wsparcia. Dzięki regularnym spotkaniom z osobami, które również zmagają się z uzależnieniem, pacjenci mają szansę wymiany własnych doświadczeń a także zyskują cenne wsparcie ze strony innych.

Uzależnienie od alkoholu jest problemem, który dotyczy nawet 900 tysięcy Polaków. Niestety, pandemia oraz inne kryzysy ostatnich lat znacząco pogłębiły ten problem. Alkohol może znacząco wpłynąć na jakość życia. Jednak należy zaznaczyć, że z uzależnienia można wyjść. Z pomocą wykwalifikowanych specjalistów i wsparcia otoczenia możliwe jest wyzbycie się nałogu i powrót do pełni sił fizycznych, jak i psychicznych. Dlatego zmagając się z problemem warto zawalczyć o swoje zdrowie.