Dlaczego perfekcjonizm nie jest dobrą cechą?

Czym jest perfekcjonizm?

Perfekcjonizm jest cechą charakteru, która sprawia, że ludzie mają potrzebę wykonywanie wszystkiego idealnie, na sto procent. Zawsze chcą dać z siebie wszystko, osiągnąć najwyższy wynik i sprostać swoim bardzo wysokim standardom. Osoba perfekcjonistyczna nie poprzestaje na minimum, rzadko jest zadowolona z siebie, ponieważ czuję, że mogła się bardziej postarać. Osoby takie mają bardzo wysokie wymagania wobec siebie, często chcą być we wszystkim najlepsze. Widzą świat skrajnie – czarno-biało, albo osiągnęli sukces, albo kompletną porażkę – nie ma dla nich wyniku średniego, który mógłby ich zadowolić. Osoby perfekcjonistyczne mają również problem z poczuciem własnej wartości, często cechuje ich niska samoocena. Ponieważ czują się niewystarczająco dobrzy cały czas próbują udowodnić swoją wartość poprzez kolejne osiągnięcia i sukcesy. Nie potrafią odpuścić i nie przyłożyć się do zadania, poświęcając mu bardzo dużo czasu i pracy, aby wypaść jak najlepiej. Bardzo bolesny jest dla nich brak docenienia ich starań, często oczekują od otoczenia podziwu i aprobaty dla ich osiągnięć.

Jak perfekcjonizm może się przejawiać w życiu codziennym, kiedy można go zauważyć?

Perfekcjonizm widoczny jest już w dzieciństwie. Łatwo go zaobserwować w sytuacjach przegranej dziecka, lub kiedy coś pójdzie nie po jego myśli. Dziecko staje się wtedy bardzo nerwowe, często wpada w furię lub zaczyna płakać ze złości. Nie potrafi sobie poradzić z porażką lub przegraną, jest ona dla dziecka bardzo dotkliwa. Perfekcjonizm u dziecka może objawiać się także szybkim porzucaniem czynności nowych, które nie od razu przychodzą łatwo. Jeśli dziecko nie jest w czymś najlepsze lub nie wyróżnia się na tle rówieśników może zaprzestać wykonywania czynności. Dzieci perfekcjonistyczne potrzebują dużo uwagi i zainteresowania. Lubią słyszeć i czuć, że są najlepsze lub najmądrzejsze.

Perfekcjonizm jest także widoczny od pierwszych dni szkoły. Dziecko dostaje najwyższe oceny, jest bardzo aktywne w szkole, ma zazwyczaj wzorowe zachowanie. Uczy się wszystkich przedmiotów, nawet tych, które średnio go interesują. Bardzo dotkliwie przeżywa złe oceny choć często zdarza się, że przez cały okres edukacji dziecko nie dostaje oceny niższej niż 5 lub 4. Dziecko takie chętnie angażuje się w konkursy i przedsięwzięcia szkolne, dzięki którym może zdobyć uznanie, uwagę i potwierdzić swoją wartość. Dla takiego dziecka często osiągnięcia szkolne są ważniejsze od kontaktów z rówieśnikami lub rozwijania hobby.

Perfekcjonizm podobnie przejawia się w dorosłym życiu. Osoby perfekcjonistyczne wiele pracy i wysiłku wkładają we wszystko, co robią od rzeczy codziennych jak gotowanie obiadu po sukcesy zawodowe jak pisanie doktoratu. Wszystko musi być zrobione na sto procent i dopięte na ostatni guzik, nie ma miejsca na spontaniczność i improwizację. Działanie nie wykonane w idealny sposób jest równoznacznie z całkowitą porażką, dla takich osób świat jest często czarno-biały, nie ma pośredniego wyniku. Osoby perfekcjonistycznie często nie umieją opuszczać i nie przegapią okazji, aby udowodnić sobie, „że umieją i dadzą sobie radę”.

Z czego perfekcjonizm może wynikać?

Perfekcjonizm jest w dużej części genetyczny. Bardzo często perfekcjonistyczni rodzice mają perfekcjonistyczne dzieci. Poprzez cechę rodziców, oprócz genów, dziecko od najmłodszych lat spotyka się z wysokimi wymaganiami i aspiracjami względem siebie. Dlatego z czasem zaczyna mieć również wysokie wymagania wobec siebie, a często także wobec otoczenia.

Jak sobie radzić z perfekcjonizmem?

Z perfekcjonizmem trudno pracować, jednak jest to możliwe. Pomaga dostrzeżenie w sobie swojej cechy i aktywna praca nad tym, aby nauczyć się odpuszczać. Warto sobie uświadomić, że w życiu często nie ma miejsca na dopracowanie wszystkich szczegółów i przydatna jest umiejętność improwizacji. Dodatkowo warto dostrzec, że w nie wszystkie nasze działania warto angażować sto procent energii. Czynności takie jak przygotowywanie śniadania czy sprzątanie mogą być nieidealne i nie świadczy to o nas źle. Dobrym sposobem na walkę z perfekcjonizmem jest także uświadomienie sobie, że oceny naszych działań nie są zero-jedynkowe, nie robimy czegoś dobrze albo źle, jest to dużo bardziej rozbudowana skala. Działania wykonane na 50% także są wartościowe i nie świadczą o naszym lenistwie lub zaniedbaniu. Warto sobie odpuszczać niektóre aktywności i skupiać się na rzeczach, które są dla nas naprawdę ważne. Jeśli jednak dla kogoś problem z perfekcjonizmem jest na bardzo uciążliwy i ciężko z nim funkcjonować warto wówczas zgłosić się po pomoc do psychoterapeuty. Dzięki profesjonalnej pomocy można dogłębnie zrozumieć swój problem, jego przyczyny i go przepracować.

Dlaczego perfekcjonizm utrudnia życia?

Perfekcjonizm powoduje problem z odpuszczaniem i zrezygnowaniem z wielu rzeczy. Osobom perfekcjonistycznym trudno zadowolić samych siebie i sprostać swoim bardzo wysokim wymaganiom. Dlatego ze wszystkich sił w każdym aspekcie życia próbują dać z siebie wszystko, nawet jeśli jest to sprawa małej wagi lub sytuacja nowa. Osoby perfekcjonistyczne nie dopuszczają porażki, a najważniejsze jest osiągnięcie najlepszego wyniku.

Perfekcjonizm często może utrudniać życie z powodu dużej ilości czasu i energii, które są przeznaczane na dopracowanie każdego działania do perfekcji. Jednocześnie każde niepowodzenie lub porażka jest bardzo silnie przeżywane przez osobę perfekcjonistyczną, łączy się ze smutkiem, złością na samego siebie i gniewem. Dlatego warto sięgnąć po pomoc psychoterapeuty, który skutecznie pomoże poradzić sobie z perfekcjonizmem. Praca nad tą cechą i zmniejszenie jej udziału w życiu może przynieść dużą ulgę i zmniejszyć poczucie wewnętrznego napięcia i stresu.