Teoria psychoanalizy – współczesne zastosowania w terapii

Teoria psychoanalityczna jest jednym z fundamentów współczesnej psychologii. Mimo, iż na przestrzeni lat przeszła wiele zmian, wciąż pozostaje inspiracją dla wielu psychologów
i terapeutów. Na jej bazie mogła powstać terapia psychoanalityczna, która dostosowana do potrzeb pacjentów przynosi wiele korzyści w wielu problemach emocjonalnych.

Teoria psychoanalizy – podstawowe założenia

Teoria psychoanalizy jest jedną z najstarszych podstaw psychologii. Powstała za sprawą Zygmunta Freuda w drugiej połowie XIX wieku i miała na celu dogłębną analizę przeżyć pacjentów doświadczających nerwicy i innych problemów psychicznych. Zygmunt Freud jako lekarz psychiatra był zafascynowany tym, co czują jego pacjenci, jak postrzegają rzeczywistość oraz co motywuje ich do działania. Na gruncie wieloletnich badań i własnych doświadczeń stworzył innowacyjną w tamtych czasach teorię psychoanalizy, która do dziś jest stosowana
w wielu gabinetach terapeutycznych. Do podstawowych założeń teorii psychoanalizy należą takie elementy, jak:

• Struktura umysłu – Freud podzielił umysł człowieka na trzy podstawowe struktury: id, ego i superego. Id reprezentuje sferę nieświadomą, związaną z naszymi potrzebami
• i pragnieniami. Ego reprezentuje zdolność rozumowania i interpretowania otaczającej rzeczywistości. Superego zaś jest sferą moralności i doskonałości, do której dążymy, by stawać się coraz lepszymi ludźmi.
• Teoria popędów – Freud wierzył, że ludzkim zachowaniem rządzą przede wszystkim popędy. Podstawowe z nich to chęć życia i reprodukcji oraz popęd śmierci, który motywuje do działania by zdążyć przed dniem odejścia ze świata.
• Rozwój psychoseksualny – autor koncepcji psychoanalizy zakładał również rozwój psychoseksualny człowieka. Twierdził, że dojrzewanie psychiczne odbywa się poprzez różne etapy związane ze sferami intymnymi człowieka. Wśród nich wymienił takie etapy, jak: oralny, analny, falliczny, okres latencji i genitalny.
• Mechanizmy obronne – według założeń psychoanalizy człowiek stosuje szereg mechanizmów obronnych by poradzić sobie z lękiem. Mowa nie tylko o trudnych sytuacjach życiowych, których boi się każdy z nas, ale również nieustannym lękiem przed śmiercią. Wśród nich wymienił takie mechanizmy, jak na przykład wyparcie czy racjonalizacja.
• Interpretacja snów – według teorii Zygmunta Freuda analiza snów może ujawnić nieświadome potrzeby i pragnienia pacjentów.

Bazując na podstawowych założeniach teorii psychoanalitycznej Zygmunt Freud stworzył autorską terapię psychoanalityczną. Freud stosował ją w leczeniu zaburzeń psychicznych stosując nie tylko wcześniejsze założenia, ale także technikę swobodnych skojarzeń, w której pacjent musi podawać wolne skojarzenia związane z danym tematem.

Jak wygląda terapia psychoanalityczna?

Początkowo teoria psychoanalizy była poddana sporej krytyce ze strony terapeutów. Uważano, że wiele założeń nie miało podstaw do stosowania w gabinecie terapeutycznym. Jednak po wielu latach badań i doskonalenia udało się stworzyć terapię psychoanalityczną, która znacząco pomaga pacjentom. Oczywiście współczesna terapia psychoanalityczna nadal opiera się na koncepcji Zygmunta Freuda, jednak dostosowano ją przede wszystkim do potrzeb współczesnych pacjentów.

W terapii psychoanalitycznej bardzo ważna jest częstotliwość odbywanych sesji. Jest to intensywna metoda terapeutyczna, dlatego pacjent zapraszany jest do gabinetu terapeuty nawet kilka razy w tygodniu. Taka ilość spotkań ma mu pomóc w swobodnym wyrażaniu myśli, uczuć i skojarzeń a tym samym przyczynić się do sukcesu leczenia.

W trakcie spotkań pacjent proszony jest o swobodne wyrażanie swoich myśli. Terapeuta analizuje wypowiedzi poszukując ukrytych konfliktów lub mechanizmów obronnych. To samo tyczy się także analizy snów, do wyrażenia których pacjent również jest zachęcany.

Gdy pacjent napotka trudności z wyrażeniem swoich uczuć bądź swobodnych skojarzeń, jest to ważny sygnał dla terapeuty. Trudności te mogą świadczyć o pewnym oporze
i wewnętrznych konfliktach, z którymi zmaga się pacjent. Zadaniem terapeuty jest identyfikacja źródła tych trudności i przeprowadzenie skutecznej terapii.

Dla kogo terapia psychoanalityczna?

Terapia psychoanalityczna może być skuteczna w leczeniu wielu problemów. Jednak o tym, czy sprawdzi się ona u konkretnego pacjenta, zdecyduje terapeuta po uprzedniej konsultacji. Najczęściej terapia psychoanalityczna jest stosowana w takich sytuacjach, jak:

• zaburzenia osobowości,
• problemy w relacjach z innymi,
• depresja i zaburzenia lękowe,
• zaburzenia odżywiania,
• kryzysy życiowe.

Psychoterapia analityczna może być również odpowiednia dla osób, które chcą zgłębić własnej procesy psychiczne, w tym sposób myślenia i odczuwania emocji. Co więcej, jest to często skuteczna metoda u osób mających trudności w życiu zawodowym, w którym doświadczają chronicznego stresu i konfliktów ze współpracownikami.