Objawy seksoholizmu, czyli uzależnienia od seksu, to między innymi nieustanne myślenie o seksie, wykorzystanie każdej możliwej okazji do odbycia stosunku i częsta masturbacja. Objawy mogą u wielu osób nie budzić żadnych podejrzeń, a nieleczone uzależnienie od seksu może mieć poważne konsekwencje dla pacjenta i jego związku.
Kiedy naturalny popęd przeradza się w obsesję? Definicja seksoholizmu
Uzależnienie jest problemem, który może dotknąć każdego człowieka. Według badań do grupy najczęściej wymienianych nałogów zalicza się między innymi alkoholizm, pracoholizm, zaburzenia odżywiania oraz seksoholizm. Słysząc o ostatnim z wymienionych problemów może kojarzyć się on jedynie z niekontrolowaną potrzebą odbywania stosunku z drugim człowiekiem. Jednak co to jest seksoholizm?
Uzależnienie od seksu, podobnie jak uzależnienie od narkotyków, to uzależnienie behawioralne, polegające na silnej potrzebie podejmowania czynności seksualnych. Do takich zaliczyć można częsty seks, sięganie po materiały pornograficzne, fantazjowanie, angażowanie w przelotne romanse, seks na przymus i myślenie seksoholika o kwestiach intymnych. Według badań amerykańskich psychologów uzależnionych od seksu może być od 3 do 6% populacji.
Pod wpływem podejmowania aktywności seksualnych wydzielają się hormony związane z układem nagrody odpowiedzialne za poczucie szczęścia i przyjemności. Ich częste wydzielanie i pobudzanie organizmu do odczuwanej satysfakcji może prowadzić do rozwoju uzależnienia. Samych przyczyn rozwoju nałogu można jednak upatrywać nie tylko w organizmie pacjenta, ale również w jego uprzednich doświadczeniach i przeżyciach emocjonalnych.
Zaburzona kontrola impulsów – mechanizmy powstawania nałogu
Seksoholizm – objawy i przyczyny tej choroby są zróżnicowane i często zależą zarówno od czynników biologicznych, jak i psychologicznych. Uzależnienie od seksu należy do grupy uzależnień behawioralnych, czyli takich, które powstają pod wpływem wykonywania danych czynności. Co to oznacza w praktyce? Seks z partnerem lub zaspokajanie swoich potrzeb przez masturbację wydziela w naszym mózgu kilka substancji chemicznych, takich jak:
- dopamina – odpowiadająca za dobre samopoczucie;
- serotonina – odpowiadająca za spokój i radość;
- endorfiny – odpowiedzialne za poczucie przyjemności;
- GABA – odpowiedzialne za relaks.
Podczas stosunku i krótko po nim substancje chemiczne wydzielane w mózgu odpowiadają za poczucie błogości, radości i satysfakcji z seksu. Nasz mózg ze względów biologicznych dąży do wydzielania jak największej ilości tych substancji. Hamuje go kora przedczołowa, która pełni kluczową rolę w planowaniu, podejmowaniu decyzji, kontroli impulsów i regulacji emocji. Dzięki niej możemy odbywać nasz stosunek świadomie i z bezpiecznych warunkach.
Niestety, pod wpływem regularnego seksu i wydzielania substancji chemicznych funkcje kory przedczołowej mogą być osłabione. W tym momencie pacjent, który często uprawia seks lub się masturbuje może mieć do czynienia z uzależnieniem, w którym nie jest w stanie kontrolować swoich impulsów.
Wstyd i poczucie winy – wewnętrzne konflikty osoby uzależnionej
Osoby uzależnione od seksu na pierwszej wizycie u psychologa często mówią, że czują się winne swojej sytuacji. Ze względu na przekonania rodzinne, wartości religijne i społeczne pacjenci, którzy czują silną potrzebę uprawiania seksu i masturbacji żywią przekonanie, że są „źli” lub „niegodni miłości i akceptacji”. Takie przekonania, mimo że mocno wpływają na samoocenę, są w rzeczywistości nieprawdziwe. Każdy pacjent, niezależnie od swojej sytuacji, zasługuje na miłość, akceptację i szacunek. W naszej poradni zdrowia psychicznego w Poznaniu pomagamy pacjentom uzależnionym od seksu nie tylko w leczeniu uzależnienia, ale także w:
- poczuciu winy;
- niskiej samoocenie;
- izolacji społecznej;
- trudnościach małżeńskich.
Nasz seksuolog w Poznaniu prowadzi terapię indywidualną oraz terapię par, które cechują się dużą skutecznością. W trakcie spotkań pacjenci poznają, co to jest seksoholizm i jakie są objawy uzależnienia, czym jest choroba seksualna oraz jak zaspokajać swoje potrzeby seksualne w zdrowy sposób.
Przyczyny seksoholizmu – rola traumy, niskiej samooceny i szkodliwych wzorców
Nie istnieje jedna, podstawowa przyczyna seksoholizmu. Źródła uzależnienia bywają różne. Badacze często upatrują źródeł seksoholizmu w okresie dzieciństwa, gdy dziecko otrzymywało niedostateczną ilość opieki, co doprowadziło do obniżonego poczucia własnej wartości i w konsekwencji – do rozwoju uzależnienia. Z uzależnieniem od seksu zmagać się również mogą osoby, które zostały we wczesnych etapach życia wykorzystane na tej płaszczyźnie, doświadczyły przemocy, gwałtu lub zaniedbywania ze strony rodziców.
Uzależnienie od seksu nie wynika tylko ze złego traktowania i zagrożenia. Badacze bardzo często wskazują również, że z problemem zmagają się pacjenci, których dotyka silny stres związany z pracą, nauką lub życiem rodzinnym. U tych pacjentów ucieczka w sferę intymną jest przede wszystkich metodą na rozładowanie napięcia i obniżenie poziomu stresu. Łatwa dostępność i duża przyjemność czerpana z odbycia stosunku powodują u pacjentów rozwój uzależnienia. By stwierdzić, co doprowadziło do nałogu, konieczne jest przeprowadzenie z pacjentem konsultacji.
Objawy, które łatwo przegapić – od niekontrolowanych fantazji po skryte zachowania kompulsyjne
Obsesja seksualna to uzależnienie, które nie objawia się tylko w relacjach intymnych z partnerem lub partnerką. Objawy seksoholizmu u kobiet i objawy napięcia seksualnego u mężczyzn są podobne, a osoby uzależnione mogą mimowolnie poruszać tematy związane z pożyciem intymnym w rozmowach z innymi. O tym, jak rozpoznać seksoholizm, decyduje kilka charakterystycznych objawów. Do najczęściej wymienianych zaliczyć można:
- nieustanne myślenie o seksie;
- wykorzystywanie każdej możliwej okazji do odbycia stosunku;
- poczucie wewnętrznego przymusu;
- brak satysfakcji z odbytego stosunku;
- częsta masturbacja, również przedmiotami;
- wewnętrzny przymus oglądania materiałów pornograficznych.
W literaturze wyróżnia się różne rodzaje seksoholizmu – od kompulsywnego oglądania pornografii, przez uzależnienie od masturbacji, po przelotne kontakty seksualne i uzależnienie od tzw. anonimowego seksu. W skrajnych przypadkach seksoholizm może prowadzić nie tylko do negatywnych konsekwencji dla uzależnionego. Bywa bowiem, że osoba uzależniona zaczyna postrzegać swojego partnera jedynie jako obiekt pożądania, co doprowadza do pogorszenia się relacji lub rozpadu związku. Warto pamiętać, że uzależnienie od seksu nie jest zależne od płci. Przykładowo, kobieta uzależniona od seksu może doświadczyć podobnych objawów do tych, które występują u mężczyzn.
Długofalowe skutki – jak seksoholizm niszczy relacje i poczucie własnej wartości
Uzależnienie od seksu może prowadzić do niskiego poczucia własnej wartości i niszczyć dotychczasowe relacje z partnerem lub partnerką. Cara Tripodi, amerykańska badaczka zajmująca się uzależnieniem od seksu, w swoich artykułach naukowych wykazała, że seksoholizm i objawy wysokiego libido prowadzą do trwałych szkód w relacjach intymnych poprzez osłabienie zaufania, komunikacji i bliskości. Osoby uzależnione od seksu mogą w znacznym stopniu skupiać się na impulsywnym szukaniu przyjemności i okazji do stosunku, pomijając przy tym kwestie emocjonalnej bliskości i więzi z drugą osobą. Ponadto bez leczenia nałogu, seksoholik może doświadczyć poważnych konsekwencji – emocjonalnych, społecznych i zdrowotnych. W skrajnych przypadkach odpowiedzią na pytanie, jak kończy seksoholik, jest samotność, depresja, rozpad relacji i poczucie wewnętrznej pustki, lekki seks, uzależnienie od orgazmu czy zaspokajanie potrzeb seksualnych z wieloma osobami mogą doprowadzić u osoby uzależnionej do niskiego poczucia własnej wartości a nawet depresji. Dlatego zachęcamy wszystkie osoby, które podejrzewają u siebie uzależnienie od seksu do konsultacji z naszym doświadczonym psychologiem.
Leczenie seksoholizmu krok po kroku – tworzenie długotrwałej zmiany w zachowaniu
Seksoholizm jest uzależnieniem, które może doprowadzić do wielu poważnych konsekwencji zarówno zdrowotnych, jak i w relacjach z drugim człowiekiem. Nałóg ten można zaliczyć do grupy uzależnień behawioralnych, które charakteryzują się silną, często niekontrolowaną potrzebą wykonania danej czynności.
W przypadku uzależnienia od seksu pacjent najczęściej odczuwa silną potrzebę odbycia stosunku seksualnego lub sięgnięcia po materiały pornograficzne. Uzależnionego pacjenta mogą również męczyć nieustanne myśli i pragnienia związane z seksem. Pomimo licznych trudności, z jakimi muszą mierzyć się uzależnieni, z problemu da się skutecznie wyjść.
Diagnozowanie uzależnienia od seksu wymaga rozmowy z seksuologiem, który przeprowadzi z pacjentem dogłębny wywiad dotyczący nie tylko sfery życia seksualnego i tego, jak funkcjonuje na co dzień. W razie konieczności może również poprosić pacjenta o wypełnienie specjalnych testów na seksoholizm lub wykonanie niezbędnych badań. Co ważne, seksuolog nie jest specjalistą, który ocenia pacjenta. Jego zadaniem jest pomóc podopiecznemu w wyjściu z nałogu, jakim jest uzależnienie od seksu.
Psychoterapia seksoholizmu przebiega etapami. Polega ona na odbywaniu regularnych konsultacji z terapeutą, podczas których przeprowadzana jest terapia poznawczo-behawioralna. Podczas konsultacji pacjent uczy się nawiązywać prawidłowe relacje uczuciowe z drugim człowiekiem oraz poznaje podłoże zaistniałego u siebie problemu.
Co istotne, wyjście z uzależnienia nie następuje po jednej wizycie u specjalisty. Kontynuowanie terapii u kobiet i mężczyzn jest procesem, podczas którego pacjent nie tylko uczy się, jak sobie radzić z seksoholizmem, ale przede wszystkim stara się wyzbyć zaistniałych trudności i na nowo nawiązać prawidłowe relacje z partnerem.
Wsparcie partnera – rola rozmowy i wspólnego zaangażowania w leczenie
W leczeniu uzależnienia od seksu ważne jest też wsparcia ze strony bliskich. Do psychologa często zgłaszają się partnerzy lub partnerki osób uzależnionych od seksu, którzy zastanawiają się, jak postępować z seksoholikiem. Bliska osoba uzależniona od seksu w związku może nie wykazywać zainteresowania bliskością emocjonalną, stosować kłamstwa seksoholika, zaniedbywać relacje towarzyskie czy obowiązki zawodowe i uciekać się do powtarzających czynności związanych z seksem.
W relacji z osobą uzależnioną od seksu ważne jest postawienie granic i jasnych zasad. Zarówno uzależniona osoba, jak i jej partner lub partnerka powinni wprost komunikować swoje potrzeby, oczekiwania i obawy związane z pożyciem seksualnym. Rozmowy między partnerami powinny być szczere i pełne zrozumienia. Kluczowe jest też uważne traktowanie uczuć seksoholika – choć jego zachowania mogą być raniące, często wynikają z wewnętrznego cierpienia i lęku przed samotnością.
W Klinice LMC wiemy, że wsparcie bliskiej osoby w uzależnieniu nie jest łatwe. Dlatego w naszej poradni zdrowia psychicznego oferujemy konsultacje dla rodzin pacjentów uzależnionych od seksu. Każda zainteresowana osoba może skorzystać z poradnictwa psychologicznego indywidualnie lub w formie terapii dla par w Poznaniu. By zapisać się na wizytę, wystarczy skonsultować się z naszą kliniką telefonicznie lub poprzez bezpłatny formularz dostępny na stronie.
Bibliografia:
- Karila, L., Wery, A., Weinstein, A., Cottencin, O., Petit, A., Reynaud, M., & Billieux, J. (2014). Sexual addiction or hypersexual disorder: Different terms for the same problem? A review of the literature. Current pharmaceutical design, 20 (25), 4012-4020.
- Sarzała, D. (2019). Problem seksoholizmu i cyberseksu w kontekście zaburzeń życia płciowego oraz społecznego funkcjonowania człowieka. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 39 (3), 297-311.
- Tripodi, C. (2006). Long term treatment of partners of sex addicts: A multi-phase approach. Sexual Addiction & Compulsivity, 13 (2-3), 269-288.