Psychoterapia poznawczo-behawioralna. Co musisz o niej wiedzieć?

Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest jedną z najczęściej wybieranych metod leczenia. Cechuje ją nie tylko duża skuteczność, ale również szybkość działania. Jej podstawowym założeniem są wyuczone przez pacjenta niewłaściwe nawyki i zachowania. Czasami pacjentom zdaje się, że nie da się już ich zmienić. Na szczęście terapia poznawczo-behawioralna potrafi skutecznie zaradzić tym trudnościom.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna. Podstawowe założenia

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest jedną z najczęściej wybieranych form leczenia. Cechuje ją nie tylko duża skuteczność, ale również szybkość działania. Co sprawia, że ta forma terapii przynosi pacjentom ulgę?

Psychoterapia poznawczo-behawioralna opiera się na założeniu, że wszystkie emocje, zachowania i myśli są efektem wyuczonych reakcji na otaczający nas świat. Każdego dnia spotykamy innych ludzi, podejmujemy liczne decyzje i stawiamy czoła stresującym momentom. Nasze zachowania zależą od wielu różnych czynników, takich jak wychowanie, temperament czy sytuacja w której jesteśmy. Nurt poznawczo-behawioralny zakłada, że wszystkie zachowania są efektem wychowania, nawyków czy wpływu innych osób. To właśnie te czynniki wpływają na to, jak myślimy i działamy każdego dnia.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna opiera się także na wielu innych założeniach. Wśród nich można wymienić:

• Cel terapeutyczny – terapia ma konkretny cel, zazwyczaj związany z eliminacją lub łagodzeniem konkretnych objawów i problemów emocjonalnych.
• Naukę narzędzi samoregulacji – w trakcie terapii pacjenci uczą się skutecznych technik radzenia sobie ze stresem i trudnymi emocjami.
• Zorientowanie na teraźniejszość i przyszłość – terapia poznawczo-behawioralna rzadko porusza przeszłość pacjenta. W trakcie spotkań terapeuta skupia się na bieżących problemach i planach na przyszłość.
• Procesy behawioralne – CBT wykorzystuje techniki behawioralne, takie jak eksponowanie czy techniki relaksacyjne, by zmodyfikować niekomfortowe dla pacjenta rodzaje zachowań.
• Monitorowanie postępu – dzięki monitorowaniu postępów terapeuta wraz z pacjentem mogą na bieżąco śledzić efekty prowadzonej terapii i w razie konieczności odpowiednio ją modyfikować.

Terapia poznawczo-behawioralna jest terapią krótkoterminową. Zazwyczaj trwa od kilku tygodni do około pół roku. Na czas jej trwania wpływ mają między innymi indywidualne problemy pacjenta, gotowość do współpracy z psychologiem i stosowane metody terapeutyczne.

Dla kogo psychoterapia poznawczo-behawioralna?

Terapia CBT jest skuteczna w leczeniu wielu problemów emocjonalnych. Pacjenci zgłaszając się do gabinetu często nie wiedzą, jaka metoda będzie dla nich skuteczna. Najczęściej po pierwszej konsultacji kierowani są do terapeuty poznawczo-behawioralnego. Dlaczego? Psychoterapia ta może być stosowana w wielu przypadkach i może być dostosowana do pacjentów w każdym wieku. Najczęściej stosuje się ją w takich kwestiach, jak:

• depresja,
• lęki i fobie,
• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne,
• zaburzenia odżywiania,
• problemy ze snem,
• stres i przewlekłe choroby.

Nie są to jednak jedyne kwestie z jakimi radzą sobie terapeuci poznawczo-behawioralni. Do gabinetu specjalisty mogą bowiem również zgłosić się pacjenci z zaburzeniami osobowości, zmagający się uzależnieniem lub zaburzeniami psychosomatycznymi takimi jak ból brzucha czy przewlekły ból głowy w trudnych momentach.

Terapia poznawczo-behawioralna. Krótka historia

Początki psychoterapii poznawczo-behawioralnej mają swoje korzenie w behawioryzmie. To właśnie w tym nurcie założono, że wszelkie decyzje i postępowanie człowieka są uwarunkowane wcześniejszym doświadczeniem. Według tego nurtu każde zachowanie człowieka może być odpowiednio modyfikowane przez interakcję z otoczeniem.

Duży wkład w rozwój nurtu miał także amerykański psycholog Albert Bandura. Obserwował on proces uczenia się małych dzieci i stwierdził, że ich zachowania kształtują się w dużej mierze poprzez obserwację zachowań własnych rodziców. Podkreślał, iż proces uczenia się przez obserwację innych odbywa się także w późniejszym życiu i może być zmieniany na przestrzeni lat.

Na przełomie lat 60. i 70. XX wieku kluczowe dla rozwoju psychologii były badania Aarona Becka nad pacjentami z depresją. Zauważył on, że myśli i przekonania pacjentów na ich temat mogą prowadzić do rozwoju zaburzeń nastroju a także depresji. Na podstawie tych założeń Beck opracował terapię poznawczą, której celem było identyfikowanie, analizowanie
i modyfikowanie negatywnych przekonań pacjentów.

Na bazie tych koncepcji i założeń mogła powstać terapia poznawczo-behawioralna, która dziś jest jedną z najskuteczniejszych metod pomocy pacjentom. Obecnie obejmuje ona nie tylko kwestie związane z depresją, ale wiele innych zaburzeń psychicznych, takich jak zaburzenia lękowe, problemy z odżywianiem czy uzależnienia. Dzięki doświadczeniu specjalistów pacjenci udając się na terapię poznawczo-behawioralną mogą mieć pewność, że uzyskają pomoc na najwyższym poziomie.