Narcystyczne zaburzenie osobowości – na czym polega?

Zaburzenie osobowości to utrwalony, sztywny wzorzec postrzegania i reagowania na otoczenie. W odróżnieniu od zaburzenia psychicznego, które może wystąpić nagle, cechy zaburzeń osobowości przejawiają się u danej osoby od późnego okresu dzieciństwa lub dorastania i utrzymują się w okresie dorosłości. Są to na tyle dezadaptacyjne zachowania, że powodują zaburzenia funkcjonowania i często prowadzą do doświadczania silnego cierpienia. Wspomniane wzorce zachowań odbiegają wyraźnie od kulturowo oczekiwanego i akceptowanego zakresu.

Zaburzenia osobowości – co to takiego?

Odmienność osoby przejawia się w całym zachowaniu jako jego nieelastyczność, nieprzystosowanie bądź innego rodzaju dysfunkcja występująca w szerokim zakresie sytuacji indywidualnych i społecznych – nie ogranicza się do jednego wyzwalającego bodźca, np. jednej osoby lub sytuacji, natomiast manifestuje się w większości sytuacji i okoliczności.

Jak rozpoznać zaburzenia osobowości?

Kluczowe dla rozpoznania zaburzeń osobowości zgodnie z klasyfikacją zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego – DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) są następujące kryteria:

1. nieprawidłowości funkcjonowania osobowości w dwóch głównych sferach:
   • intrapsychicznej sferze Ja, obejmującej tożsamość oraz kierowanie sobą;
   • w sferze interpersonalnej – funkcjonowaniu z innymi ludźmi, co obejmuje empatię oraz bliskość.
2. występowanie jednej lub więcej cech z katalogu 25 wyróżnionych cech pogrupowanych w 5 szerszych kategorii: Negatywny afekt, Izolacja, Antagonizm, Rozhamowanie i Psychotyzm.

Narcystyczne zaburzenie osobowości – na czym polega?

Jednym z wyróżnionych w zaburzeniem osobowości jest osobowość narcystyczna.
Zgodnie z wytycznymi zawartymi we wspomnianej powyżej klasyfikacji DSM-5, aby zdiagnozować osobowość narcystyczną u pacjenta muszą występować następujące objawy (od okresu późnego dzieciństwa/dorastania, aż po dorosłość):

• wielkościowość – przekonanie (często nieświadome), że jest się kimś lepszym od innych; osobą zasługującą na wyjątkowe traktowanie; egocentryzm; poczucie posiadania specjalnych praw; protekcjonalna, często roszczeniowa postawa wobec innych osób.
• poszukiwanie uwagi – angażowanie się w działania, które mają na celu przyniesienie podziwu oraz uwagi ze strony innych osób.
• antagonizm – zaburzenie narcystyczne objawia się poprzez przedkładanie własnych potrzeb nad potrzeby innych osób, co przejawia się w wyolbrzymionym poczuciu własnej ważności, przy jednoczesnym oczekiwaniu specjalnego traktowania; okazywanie innym osobom dystansu i antypatii, co obejmuje zarówno brak świadomości potrzeb i uczuć innych, jak i gotowość do wykorzystywania ich w realizowaniu własnych celów.

W celu dokonania diagnozy zaburzenia osobowości niezbędne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu z Pacjentem.

Leczenie narcystycznego zaburzenia osobowości psychoterapią – jakie są odpowiednie nurty? Jakie są rokowania?

Zgodnie z wynikami badań i rozmaitymi podejściami teoretycznymi, szczególnie rekomendowane w leczeniu zaburzeń osobowości są następujące nurty psychoterapii: psychodynamiczna, psychoanalityczna oraz poznawczo-behawioralna.

Jak leczy się narcystyczne zaburzenia osobowości?

Należy zwrócić uwagę, iż leczenie narcystycznego zaburzeń osobowości (podobnie jak innych zaburzeń osobowości) zwykle zajmuje od pół roku do kilku lat systematycznej terapii. Przyczyną tak długiego czasu leczenia jest fakt, iż zaburzenia osobowości, w tym zaburzenia narcystyczne, są to trwałe, sztywne wzorce zachowania utrzymujące się w czyimś życiu od lat. W związku z powyższym potrzeba czasu na ich zmianę, przepracowanie. Sesje psychoterapii odbywają się raz lub dwa razy w tygodniu i zwykle trwają 50 min.