Depresja u dzieci to rosnący problem, który dotyka coraz większej liczby najmłodszych. Szacuje się, że w Polsce nawet co piąte dziecko może zmagać się z tą chorobą. Coraz częściej diagnozuje się depresję już u trzylatka i depresję u dzieci 5-letnich. Według danych NFZ z depresją może borykać się nawet milion dzieci w całym kraju.
Jakie są pierwsze sygnały depresji u dzieci?
„Depresja dziecięca” nie jest jeszcze odrębną jednostką chorobową, więc jej diagnozę lekarze stawiają dokładnie na takich samych zasadach, jak u dorosłych ludzi. Jej objawami mogą być:
- zmniejszenie apetytu lub jego zwiększenie;
- bezsenność;
- trudności w nauce;
- przewlekłe zmęczenie, osłabienie;
- przygnębienie, apatyczny nastrój;
- wzmożony samokrytycyzm, uczucie niepokoju;
- wycofanie z kontaktów społecznych;
- myśli lub zamiary samobójcze.
Lekarze są jednak zgodni wobec zdania, że depresja u małych dzieci przejawia się też na inne, charakterystyczne sposoby, takie jak: permanentne bóle głowy, ból brzucha, biegunki i duszności. Częstym objawem są też agresywne zachowania, drażliwość, buntowniczość, wzmożenie zachowań destrukcyjnych i autodestrukcyjnych (np. samookaleczanie).
Szczególnym rodzajem jest depresja lękowa u dzieci, która objawia się u coraz większej liczby maluchów. Do jej objawów można zaliczyć przede wszystkim nadmierny niepokój, częste zamartwianie się, trudności w zasypianiu, bóle brzucha lub głowy o niejasnym podłożu, a także unikanie sytuacji społecznych. Leczeniem depresji w Poznaniu zajmuje się między innymi Klinika LMC, która oferuje terapię dla dzieci i osób dorosłych.
Jakie czynniki mogą prowadzić do depresji u najmłodszych?
Przyczyny depresji u dzieci mogą wynikać z wielu przyczyn. Zazwyczaj klasyfikuje się je w trzy kategorie i wskazuje na wysokie prawdopodobieństwo współdziałania wszystkich tych czynników na raz. Są to:
- Czynniki biologiczne – naukowcy coraz częściej wspominają o tym, że depresja może być chorobą dziedziczną. W związku z tym – jeśli ktoś w rodzinie cierpi na depresję, to istnieje ryzyko, że dziecko też na nią zachoruje.
- Czynniki psychologiczne – dziecko, które jest bardzo wrażliwe i delikatne, może być bardziej podatne na stres w środowisku, co może skutkować wystąpieniem depresji.
- Czynniki społeczne – bardzo ważne jest, w jakim środowisku wychowuje się dziecko, czy doświadcza wsparcia w trudnych chwilach, pomocy w problemach, czy wręcz przeciwnie – czy doświadcza przemocy fizycznej, psychicznej, seksualnej w domu lub ze strony rówieśników.
Jak wygląda proces diagnozy depresji u dzieci?
Diagnoza depresji u przedszkolaka najczęściej rozpoczyna się od wywiadu z rodzicami i dzieckiem na temat obecnej sytuacji. Psycholog dziecięcy w Poznaniu stara się dowiedzieć, jakie niepokojące objawy zauważyli rodzice u swojego dziecka oraz jak długo one trwają. Podczas rozmowy psycholog będzie chciał zrozumieć, jak dziecko zachowuje się w domu i w szkole oraz co wpłynęło na zmianę jego zachowania.
Po zebraniu wstępnych informacji psycholog przystępuje do diagnozy za pomocą profesjonalnych testów diagnostycznych. Najczęściej są to testy opracowane przez Pracownię Testów Psychologicznych, takie jak kwestionariusz do diagnozy depresji u dzieci i młodzieży CDI-2 czy test na objawy depresji u dzieci KPD. Są to narzędzia opracowane przez doświadczonych psychologów, a ich wyniki z dużym prawdopodobieństwem mogą potwierdzić lub wykluczyć obecność depresji u 5-latka lub depresji u dziecka 10-letniego oraz u nastolatków.
W celu ostatecznej diagnozy choroby psycholog konsultuje wynik testu zarówno z małym pacjentem, jak i jego rodzicami. Ważne jest, by wykluczyć obecność innych chorób, które mają podobne objawy do depresji, na przykład zaburzeń lękowych, ADHD, zaburzeń ze spektrum autyzmu czy problemów związanych z traumą. W tym celu psycholog może przeprowadzić dodatkowe testy z uwzględnieniem sytuacji dziecka, jego stylu życia i podejmowanych aktywności.
Jakie metody leczenia są najskuteczniejsze u dzieci?
Leczenie depresji u dzieci najczęściej polega na terapii psychologicznej i leczeniu farmakologicznym, a wybór metody leczenia zależy od stanu zdrowia małego pacjenta i jego samopoczucia.
W przypadku lekkiej i umiarkowanej depresji u dzieci 5-letnich i starszych pacjentów kieruje się na terapię indywidualną, grupową lub rodzinną. Psychoterapia indywidualna depresji w dzieciństwie najczęściej prowadzona jest w nurcie poznawczo-behawioralnym przez doświadczonego terapeutę. W trakcie spotkań dzieci uczą się rozpoznawać i modyfikować negatywne schematy myślenia, rozwijać zdrowe strategie radzenia sobie ze stresem oraz budować umiejętności społeczne. Terapeuta pomaga dziecku zrozumieć swoje emocje i uczy je, jak skutecznie wyrażać swoje potrzeby.
W terapii grupowej dzieci wymieniają się doświadczeniami z innymi uczestnikami, którzy najczęściej są w ich wieku. W taki sposób prowadzona jest na przykład psychoterapia depresji u dzieci 5-letnich, a wymiana doświadczeń w grupie pomaga im poczuć się mniej samotnymi w ich trudnościach.
Jeśli objawy depresji są bardziej nasilone lub nie ustępują mimo terapii, specjalista może zalecić konsultację psychiatryczną i rozważenie farmakoterapii jako wsparcia procesu leczenia.
Warto pamiętać, że terapia depresji u dzieci to długotrwały proces, który wymaga zaangażowania zarówno ze strony maluchów, jak i ich rodzin. Depresja w dzieciństwie może znacząco utrudniać funkcjonowanie dziewcząt i chłopców, a depresja u dzieci autystycznych i tych z innymi zaburzeniami neurorozwojowymi może mieć jeszcze bardziej skomplikowany przebieg. Dlatego obserwując pierwsze oznaki choroby, dobrze jest skonsultować się z dobrym psychologiem dziecięcym, na przykład w Klinice LMC. Nasz psycholog w Poznaniu specjalizuje się w diagnozowaniu i terapii depresji u dzieci, oferując indywidualne podejście dostosowane do potrzeb każdego małego pacjenta.