Co to jest neurotyzm? – to pytanie, które pojawia się na ustach pacjentów coraz częściej. Neurotyzm jest jedną z cech osobowości, która prowadzi do przeżywania negatywnych emocji i trudności w relacjach z innymi. Mimo to osoby z wysokim nasileniem tej cechy mogą funkcjonować normalnie z pomocą dobrego psychologa.
Neurotyzm pod lupą – jak definiują go psychologowie?
Neurotyzm jest nazywany także wrażliwością emocjonalną, jest przeciwieństwem stabilności i równowagi emocjonalnej. Osoby neurotyczne mają tendencję do silnego przeżywania negatywnych emocji, takich jak smutek, lęk czy przygnębienie. Neurotycy często mogą przeżywać stany lękowe, a także mieć trudność w radzeniu sobie z sytuacjami stresowymi, które przeżywają jako trudne i zagrażające. Charakteryzuje ich brak wiary w siebie i swoje możliwości, ciągła niepewność, czy są wystarczający.
Neurotycy mocno przejmują się oceną innych, jednocześnie będąc surowymi wobec samych siebie. Często nadmiernie krytykują samych siebie, jednocześnie dążąc do perfekcji. Neurotycy często zamartwiają się o siebie i swoje życie, rzadko są z niego zadowoleni i informują o tym bliskie im osoby. Mają także tendencję do wyolbrzymiania sytuacji i rozpamiętywania ich przez długi czas. Często rozpamiętują swoje porażki i niepowodzenia i trudno im wyjść ze stanów smutku i niezadowolenia. Neurotycy często nie umieją nabrać dystansu do swoich przeżyć. Są wrażliwi na swój temat i wiele codziennych sytuacji odnoszą do własnej osoby, odbierają je jako krytykę lub ocenę.
Warto pamiętać, że neurotyzm nie jest chorobą ani zaburzeniem, ale cechą osobowości, którą posiada każdy z nas w różnym nasileniu. Jednocześnie zbyt duży poziom neurotyzmu może prowadzić do trudności w relacjach i złego samopoczucia. Dlatego w przypadku częstych ataków neurotycznych, takich jak silne poczucie lęku, niepokoju, smutku, poczucia winy i frustracji warto zgłosić się po pomoc do psychologa.
Skąd bierze się neurotyzm? Czynniki biologiczne i środowiskowe
Osobowość neurotyczna ma swoje źródło w czynnikach biologicznych oraz w społeczeństwie i ludziach, którymi otaczamy się na co dzień.
Jedną z teorii wyjaśniających przyczyny neurotyzmu jest teoria potrójnej podatności opracowana przez amerykańskiego psychologa Davida Barlowa. Zgodnie z teorią na zaburzenia neurotyczne wpływają trzy podstawowe czynniki.
Jednym z nich jest wrodzona predyspozycja biologiczna, związana z temperamentem i osobowością. Zdaniem badacza osoby o wysokim neurotyzmie mają tendencję do silnego reagowania na stres, co wynika m.in. z nadmiernej aktywności ciała migdałowatego odpowiedzialnego za przetwarzanie emocji. Jak podkreślił, neurotyczność jest również dziedziczna i szacuje się, że udział czynników genetycznych może stanowić od 40% do 60%. W badaniach przywołanych przez Barlowa wykazano, że wpływ czynników genetycznych na funkcjonowanie osób neurotycznych jest silniejszy u osób młodych, podczas gdy środowisko i doświadczenia mają większy wpływ na osoby starsze.
Drugim elementem wyróżnionym przez Barlowa jest ogólna skłonność do negatywnych przekonań. Jak podkreślił, osoby rozwijające się w przeszłości w środowisku nadopiekuńczym lub pozbawionym wsparcia ze strony bliskich mogą żyć w przekonaniu, że świat jest pełen zagrożeń a relacje z drugim człowiekiem mogą prowadzić do zranienia. Dlatego takie osoby ostrożnie dobierają znajomych, a najbliższe otoczenie traktują z rezerwą.
Ostatnim elementem osobowości neurotycznej jest specyficzna podatność psychologiczna, związana z wyuczonymi przekonaniami i skojarzeniami na temat świata, ludzi i miłości. Jak podkreślił amerykański psycholog, może ona wynikać z osobistego doświadczenia lub obserwacji innych.
Najczęstsze objawy neurotyzmu – kiedy warto zwrócić uwagę?
Osoby neurotyczne najczęściej są odbierane przez innych jako nadmiernie zamartwiające się i silnie wrażliwe na każdą sytuację. Rzeczywiście, wielu pacjentów mających neurotyczny typ osobowości wykazuje takie cechy, jak skłonność do odczuwania winy i smutku, popadania w irytację, angażowania się w konflikty i uzależnienia. Warto pamiętać, że nie są to jedyne charakterystyczne cechy neurotyka. Oprócz obniżonej otwartości i tendencji do silnego odczuwania stresu, w psychologii wymienia się zalety neurotyka, takie jak:
- wysoki poziom sumienności,
- duży poziom czułości,
- dążenie do perfekcji.
W wybranych publikacjach naukowych podkreśla się też szerokie zainteresowania u niektórych osób neurotycznych i silne przywiązanie do bliskich ludzi.
Prócz trudności, takich jak skłonność do depresji oraz silnego przeżywania uczuć, neurotycy są oddani bliskiej osobie i mogą tworzyć satysfakcjonujący związek. W przypadku trudności w relacji i braku zrozumienia, radą dla neurotyka może być udanie się po pomoc do psychologa lub na terapię dla par, która pomoże zrozumieć wzorce zachowań i pomóc w budowaniu szczęśliwej relacji z ukochaną osobą.
Terapia neurotyzmu w praktyce – metody i rokowania
Neurotyzm to jedna z podstawowych cech osobowości, którą posiada każdy człowiek. Z tego względu leczenie neurotyzmu nie jest możliwe. Mimo to pacjenci, którzy doświadczają objawów neurotyzmu, mogą liczyć na pomoc psychologa.
Osoby, które silnie przeżywają negatywne emocje i mają trudności w nawiązywaniu relacji mogą skorzystać z psychoterapii na przykład w Klinice LMC w Poznaniu. Nasi specjaliści udzielają pomocy dorosłym, dzieciom i młodzieży, którzy doświadczają silnych objawów neurotyzmu i trudności w zachowaniu.
Terapia skutków neurotyzmu w naszej klinice rozpoczyna się od testu na neurotyzm. W trakcie badania psycholog bada osobowość pacjenta, jego doświadczenia i oczekiwania względem spotkań.
Terapia neurotyzmu w naszej poradni zdrowia psychicznego prowadzona jest w nurcie poznawczo-behawioralnym, czyli skupia się na identyfikacji i modyfikacji niekorzystnych wzorców myślenia i zachowań, które prowadzą do lęku, napięcia emocjonalnego i nadmiernego zamartwiania. W czasie psychoterapii w Poznaniu w naszej klinice pacjenci poznają też znaczenie słowa „neurotyczny”, przez co lepiej rozumieją swoje zachowania i reakcje na trudne sytuacje, a w przypadku poważniejszych problemów, takich jak depresja, każdy pacjent może udać się na wizytę do naszego lekarza psychiatry.
Nasza klinika pamięta o każdym pacjencie. Rozumiemy, że czasami osobista wizyta w poradni może być wyzwaniem. Dlatego oferujemy też psychoterapię online zarówno dla osób z Poznania, jak i z całej Polski.
W przypadku chęci skorzystania z pomocy, nasza rejestracja niezmiennie pozostaje do Państwa dyspozycji przez 7 dni w tygodniu. Osoby chętne na wizytę mogą zapisać się dzwoniąc na numer telefonu Kliniki lub wypełniając specjalny formularz dostępny na górze strony.
Bibliografia:
- Barlow, D. H., Ellard, K. K., Sauer-Zavala, S., Bullis, J. R., Carl, J. R. (2014). The origins of neuroticism. Perspectives on psychological science, 9, (5), 481-496.
- Bouchard, T. J., Loehlin, J. C. (2001). Genes, evolution, and personality. Behavior Genetics, 31, 243–273.