Rola psychoterapii w leczeniu traumatycznych przeżyć

Trudne doświadczenia, które wywołują silne emocje, nie pozostają obojętne dla zdrowia psychicznego. Wypadki drogowe, napady, porwania czy kradzieże mogą stać się przyczyną traumy, która wpływa na jakość życia osób nią dotkniętych. Osobom doświadczające traumy często żyją w przekonaniu, że nie da się z niej wyjść. Jednak dzięki pomocy specjalistów możliwe jest wyzbycie się ran po trudnych przeżyciach i powrót do pełni sił.

Co to jest trauma?

W codziennym życiu często możemy usłyszeć, że ktoś z naszego otoczenia ma traumę. Najczęściej jednak określenie to jest używane w języku potocznym i odnosi się do nieprzyjemnych chwil, które wywołały w innych ludziach dyskomfort, jednak nie doprowadziły do urazu psychicznego. Jak zatem możemy definiować traumę?

Trauma jest to uraz psychiczny spowodowany doświadczeniem lub zdarzeniem, które wywołało w pacjentach silne negatywne emocje. Przeżycie to może być związane z różnymi rodzajami doświadczeń, takimi jak wypadki, przemoc, wojny, katastrofy naturalne, utrata bliskich lub doświadczenie przemocy.

Trauma może prowadzić do wystąpienia wielu różnych reakcji, które negatywnie wpływają na jakość życia pacjentów. Najczęściej konsekwencje traumy są widoczne w postaci depresji, zaburzeń lękowych a nawet zespołu stresu pourazowego (PTSD).

Objawy traumy mogą się różnić w zależności od indywidualnych doświadczeń i reakcji danej osoby. Niektóre z najczęstszych objawów traumy to:

• flasbacki, czyli ponowne przeżywanie dramatycznych wydarzeń pod wpływem bodźca przypominającego o traumie,
• ataki paniki,
• poczucie lęku,
• koszmary senne i bezsenność,
• napady gniewu,
• stany depresyjne,
• izolacja,
• myśli samobójcze.

Każdy pacjent przeżywa traumę w indywidualny sposób. Zależy to od wielu różnych czynników, takich jak rodzaj traumatycznego wydarzenia, odporność psychiczna i otrzymane wsparcie.

Jakie są najczęstsze przyczyny traumy?

Przyczyny traumy wiążą się z doświadczeniem silnych negatywnych emocji, których pacjenci wcześniej się nie spodziewali. Ze względu na źródło problemu wyróżnia się różne rodzaje traumy, które wymagają od specjalisty indywidualnego podejścia i zrozumienia. Wśród najczęściej występujących rodzajów traumy psycholodzy wskazują:

• Traumę z dzieciństwa – odnosi się do negatywnych wydarzeń, które miały miejsce w okresie dzieciństwa i wpłynęły negatywnie na rozwój emocjonalny, psychiczny i społeczny pacjentów. Te doświadczenia mogą mieć różne formy, takie jak przemoc fizyczna, zaniedbanie, przemoc emocjonalna lub rozłąka z opiekunem.
• Traumę po porodzie – to stan, który może wystąpić u niektórych kobiet w wyniku komplikacji związanych z ciążą i porodem. Te doświadczenia mogą obejmować powikłania medyczne podczas porodu, komplikacje zdrowotne u dziecka, trudności w karmieniu piersią, rozłąkę z dzieckiem lub inne doświadczenia związane z okresem ciąży, które negatywnie wpłynęły na zdrowie pacjentek.
• Traumę wojenną – w Polsce ten rodzaj traumy występuje stosunkowo rzadko. Od czasu wybuchu wojny w Ukrainie w gabinetach jednak coraz częściej pojawiają się pacjenci z objawami traumy wojennej, która odnosi się do trudnych wydarzeń związanych z konfliktem zbrojnym. Osoby narażone na traumę wojenną to nie tylko żołnierze, ale również cywile doświadczający przemocy w czasie trwania konfliktu.
• Traumę po wypadku – odnosi się do trudnych emocjonalnie doświadczeń związanych z poważnymi wypadkami lub urazami, które mogą prowadzić do szkód fizycznych, psychicznych i emocjonalnych u osób zaangażowanych w te wydarzenia. Wypadki mogą mieć różne formy, takie jak wypadki samochodowe, wypadki przy pracy, upadki z wysokości i inne nieszczęśliwe zdarzenia powodujące urazy ciała lub traumę psychiczną.
• Traumę medyczną – odnosi się do trudnych doświadczeń związanych z poważnymi urazami fizycznymi lub chorobami, które mogą prowadzić do przykrych konsekwencji zdrowotnych i psychologicznych. Może być spowodowana różnymi czynnikami, takimi jak poważne choroby, wypadki, operacje chirurgiczne, diagnozy nowotworów, pobyty w szpitalu i leczenie przewlekłych schorzeń.

Prócz wymienionych przyczyn, traumę mogą wywoływać również inne doświadczenia lub sytuacje, takie jak przemoc rówieśnicza, utrata bliskiej osoby, katastrofy naturalne czy nawet przemoc w cyberprzestrzeni. Dlatego w trudnych chwilach warto skonsultować się z psychologiem, który pomoże zdiagnozować problem i opracować odpowiednią metodę terapii.

Leczenie traumy

Leczenie traumy polega na identyfikacji źródła problemu pacjenta i na odpowiednim doborze metody leczenia. O tym, jak leczyć traumę, zadecyduje psycholog po wcześniejszej diagnozie i rozmowie z pacjentem na temat doświadczanych trudności. Najczęściej wśród metod leczenia traumy pacjentom zaleca się:

• Psychoterapię – terapia indywidualna, grupowa, rodzinna, poznawcza lub ekspozycyjna może być skuteczną metodą leczenia traumy. Terapeuci specjalizujący się w obszarze traum mogą stosować różne podejścia terapeutyczne w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta. Wiele osób, które podjęły się leczenia traumy poprzez terapię jest zadowolonych z efektu w stosunkowo krótkim czasie od rozpoczęcia pracy z terapeutą.
• Leczenie farmakologiczne – w niektórych przypadkach pacjentom rekomendowane jest leczenie za pomocą środków przeciwlękowych i przeciwdepresyjnych celem łagodzenia objawów traumy. Najczęściej leczenie farmakologiczne jest jedynie dopełnieniem terapii. Wszystkie leki przepisywane są pacjentom przez doświadczonego lekarza psychiatrę, który pozostaje z pacjentem w ciągłym kontakcie i nadzoruje efekty terapii farmakologicznej.
• Opiekę lekarza psychiatry – w niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy objawy traumy są bardzo ciężkie i uniemożliwiają pacjentom codzienne funkcjonowanie, konieczna może okazać się hospitalizacja psychiatryczna lub intensywna opieka psychiatryczna. Lekarz psychiatra po uprzedniej konsultacji z pacjentem zdecyduje, jak leczyć traumę i wdroży odpowiednie metody terapii, by skutecznie i w jak najkrótszym czasie wyprowadzić go z przeżywanych trudności. Często po skończonej opiece psychiatrycznej pacjentom rekomendowana jest terapia u psychoterapeuty.
• Wsparcie społeczne – leczenie traumy to nie tylko terapia u specjalisty bądź opieka lekarza psychiatry. By skutecznie wyzbyć się traumy, bardzo ważne jest także wsparcie społeczne. Rozmowa z bliskimi lub udział w dedykowanych grupach wsparcia dla osób z doświadczeniem traumy może pomóc w wyzbyciu się problemu.

Leczenie traumy jest uzależnione od doświadczanych przez pacjenta problemów i potrzeb. Osoby, które doświadczają traumy często nie wiedzą, jak rozpocząć leczenie. Trudności sprawia im ilość dostępnych opcji – nie wiedzą, czy skierować się do psychoterapeuty, czy do lekarza psychiatry, czy od razu skierować się do odpowiedniej grupy wsparcia. Dlatego chcąc rozpocząć leczenie traumy, warto udać się do gabinetu doświadczonego psychologa. Specjalista ten po rozpoznaniu problemu i dogłębnym wywiadzie z pacjentem ustali, jakie są jego potrzeby i wybierze najlepszą metodę leczenia traumy.