Z czego wynika poczucie pustki i bezsensu?

Brak sił do spełniania marzeń, trudności w rozmowach z bliskimi i wycofanie
z codziennych zadań… Poczucie pustki może dotknąć każdego z nas. Najczęściej pustka
i poczucie bezsensu świadczą o rozwijającej się depresji. Jednak nie zawsze są zwiastunem tej choroby. Pewne jest, że mogą znacząco wpłynąć na samopoczucie i funkcjonowanie pacjentów.

Czym jest poczucie pustki?

Poczucie pustki można wytłumaczyć jako głębokie uczucie obojętności, braku sensu czy znaczenia w życiu. Wielu pacjentów może mieć trudność w zdefiniowaniu, czym dla nich jest poczucie pustki. Dla każdego z nas jest to bowiem coś innego dotyczy różnych aspektów życia.

Mimo, że poczucie pustki każdy z nas odbiera inaczej, to istnieją charakterystyczne objawy tego stanu. Najczęściej można go scharakteryzować poprzez:

• Brak satysfakcji i radości – pacjenci doświadczający poczucia pustki mogą mieć trudności z odczuwaniem radości nawet w momentach, gdy odnoszą sukcesy w życiu prywatnym i zawodowym.
• Trudność w zdefiniowaniu swoich celów i pragnień – poczucie pustki i bezsensu często wiąże się z jasnym określeniem własnej drogi życiowej i celów, do których się dąży. Przestają się dostrzegać sens w realizacji planów i marzeń oraz nie czuje motywacji do dalszych aktywności i samorealizacji.
• Poczucie izolacji – nawet w chwili, gdy pacjent ma wokół siebie grono bliskich mu osób, czuje barierę w kontakcie z nimi i potrzebę nagłego odosobnienia.
• Brak zaangażowania – poczucie pustki może prowadzić także do braku zaangażowania w różne dziedziny, od obowiązków zawodowych po dotychczasowe zainteresowania
• i hobby.
• Trudność w nawiązywaniu relacji – pacjenci z poczuciem pustki i brakiem sensu mogą mieć trudności z nawiązywaniem nowych i satysfakcjonujących relacji. Trudności te dotyczą także utrzymania dotychczasowych kontaktów z bliskimi.
• Niskie poczucie własnej wartości – jest to jeden z najczęstszych objawów poczucia pustki. Brak zaangażowania i poczucia sensu sprawia, że pacjenci zaczynają myśleć
• o sobie w sposób negatywny, przestają dostrzegać swoje mocne strony i sens we własnych działaniach.

Poczucie pustki jest niezwykle indywidualną kwestią u każdego pacjenta. Zdarza się, że na co dzień funkcjonują zupełnie normalnie, utrzymują kontakty z innymi i wzorowo wypełnią swoje obowiązki. Niestety, w głębi odczuwają silny ból związany z poczuciem sensu we własnych czynach.

Przyczyny poczucia pustki

Poczucie braku sensu może mieć różne przyczyny. Najczęściej wskazuje się na czynniki biologiczne jak również na trudne doświadczenia w życiu pacjenta. Wśród innych okoliczności mogących przyczyniać się do powstania poczucia pustki i braku sensu wskazuje się na:

• Zaburzenia osobowości – zwłaszcza zaburzenie osobowości z pogranicza borderline może wiązać się z silnym poczuciem pustki i brakiem stabilności emocjonalnej.
• Brak znaczących celów życiowych – określone cele i marzenia pozwalają ludziom nabrać poczucia sensu w wykonywanych zadaniach. W momencie, gdy nasz cel nie jest jasno określony bądź nie wiemy, w jakim kierunku zmierzamy, poczucie braku sensu znacząco przybiera na sile.
• Brak relacji – jak wskazują badania, każdy człowiek do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje kontaktów z innymi. Krótka rozmowa w ciągu dnia, wspólne wyjścia ze znajomymi czy kolacja z rodziną znacząco podnoszą nasz dobrostan i samopoczucie.
• Doświadczenie traumy – ciężkie przeżycia, zwłaszcza w dzieciństwie, mogą prowadzić do trudności w nawiązywaniu relacji, określeniu celu własnego życia i poczucia sensu.
• Zmiany życiowe – nagłe, niespodziewane i nieudane zmiany w życiu, takie jak nowy zawód czy miejsce zamieszkania zakłócają wewnętrzny spokój i prowadzą do poczucia bezsensowności. Dzieje się to zwłaszcza, gdy byliśmy przyzwyczajeni do dotychczasowego trybu życia.
• Chroniczny stres – również częsty stres wzmaga poczucie pustki i braku sensu. Stres jest szkodliwy dla organizmu, dlatego doświadczany zbyt często jest sygnałem dla organizmu, że powinien zapobiec sytuacji.

Do poczucia pustki i bezsensowności mogą prowadzić również choroby somatyczne
i czynniki genetyczne. Wiele z nich wpływa bowiem na samopoczucie pacjentów i samoocenę wzmagając negatywne myślenie o sobie i własnym życiu. Dzieje się to zwłaszcza w trudnych lub nieuleczalnych chorobach w których pacjenci tracą nadzieję na lepsze jutro. Jednak wielu z nich dzięki fachowej pomocy i wsparciu odzyskuje wiarę we własne siły i z nadzieją patrzy w przyszłość.

Poczucie pustki a depresja

Depresja niezwykle często wiąże się z poczuciem pustki i bezsensowności. Depresja jest bowiem szerokim spektrum zaburzeń nastroju, wśród których możemy wyróżnić także utratę zainteresowań, zmniejszone poczucie energii, trudności z koncentracją czy brak motywacji do działania. Co istotne, depresja często kojarzy się z silnie odczuwanym smutkiem. Okazuje się jednak, że częściej niż smutek pacjenci odczuwają właśnie wewnętrzną pustkę i brak poczucia sensu. Jest to również jeden z pierwszych objawów choroby, na który powinno się zwrócić szczególną uwagę.

Co robić w poczuciu pustki i bezsensu?

Poczucie pustki i bezsensu jest dla pacjentów zazwyczaj bardzo ciężkim doświadczeniem. W zależności od nasilenia problemu istnieją strategie, które mogą pomóc w radzeniu sobie
z tymi uczuciami. Oto kilka z nich:

• Zapisywanie swoich myśli i uczuć – prowadzenie pamiętnika bądź dziennika emocji może pomóc w zrozumieniu i zidentyfikowaniu, co wywołuje poczucie pustki. Dziennik jest również narzędziem do śledzenia ewentualnych zmian w nastroju.
• Określenie drobnych celów – realizacja małych i satysfakcjonujących celów może pomóc odnaleźć poczucie sensu i wypełnić dotychczasową pustkę. Krótki spacer, spotkanie ze znajomymi czy dobrze wykonane zadanie w pracy mogą podnieść poczucie sprawczości i satysfakcji.
• Zmiana otoczenia i aktywności – czasami dotychczasowe środowisko czy wykonywane prace wzmagają poczucie pustki. Warto w takim momencie rozważyć zmianę dotychczasowego otoczenia i zadań. Zmiany powinny być stopniowe, by bez większych problemów wdrożyć się w nowe środowisko.
• Udział w grupie wsparcia – spotkania organizowane w grupach wsparcia dostarczają przestrzeni do dzielenia się doświadczeniami i uzyskania perspektyw innych osób, które przechodzą podobne trudności.

Najskuteczniejszą metodą pomocy w poczuciu pustki i braku sensu jest jednak psychoterapia. Doświadczony psycholog po dokładnym zdiagnozowaniu źródła problemu
i wysłuchania potrzeb pacjenta dobiera najlepszą metodę pomocy. W zależności od diagnozy najczęściej wykorzystywana jest psychoterapia poznawczo-behawioralna, psychoterapia psychodynamiczna i psychoterapia interpersonalna. W sytuacji, gdy źródłem trudności jest depresja bądź inna choroba, pacjent może zostać skierowany na konsultację do lekarza psychiatry. Dla wielu moment pierwszego kontaktu z tym specjalistą może być stresujący. Jest to naturalne i zrozumiałe uczucie, które towarzyszy większości osób. Jednak już po pierwszym spotkaniu są oni zadowoleni z odbytej wizyty, zaś efekty leczenia w dalszej perspektywie przynoszą znaczącą ulgę i poprawę jakości życia.