Wpływ traumy na rozwój zaburzeń psychicznych

Trauma jest zjawiskiem, które może dotknąć każdego z nas. Na co dzień często słyszy się, że pewne wydarzenia wywołały u ludzi traumę. Wiele z tych określeń jest jednak użyte potocznie, zaś wpływ traumy na psychikę pozostaje niezwykle silny. W takim wypadku warto zadać pytanie – co to jest trauma i jak można ją pokonać?

Fazy traumy

Każdy człowiek doświadcza traumy w różny sposób. U jednych przebiega ona szybciej i gwałtowniej, u innych zaś jest rozłożona w czasie. To, w jaki sposób pacjenci doświadczą traumy, zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj trudnego doświadczenia, odporność psychiczna czy stosunek emocjonalny do stresującego bodźca. Niezależnie od okoliczności, przebieg traumy można podzielić na pięć faz. Wśród nich specjaliści wymieniają:
• odrętwienie psychiczne,
• automatyczne działanie,
• wspólny wysiłek,
• rozczarowanie,
• dochodzenie do siebie.

Fazy te, ustalone przez specjalistów umownie, mogą utrzymywać się przez kilka tygodni, a czasem trwać nawet wiele lat. Niezależnie od rodzaju przeżywanej traumy i czasu jej trwania, znacząco pogarsza ona samopoczucie pacjenta i jego funkcjonowanie.

Rodzaje traumy

Trauma może być spowodowana przez wiele czynników. Niezależnie od okoliczności, każde traumatyczne wydarzenie mocno wpływa na psychikę pacjentów. Specjaliści wyróżnili kilka rodzajów traumy, które występują u pacjentów najczęściej. Należą do nich:
• Trauma z dzieciństwa – najczęściej spowodowana jest separacją z rodzicem.
Do prawidłowego rozwoju dziecko potrzebuje obecności rodziców. Niestety, gdy jest ono pozbawione opieki ze strony bliskich, często doświadcza lęku separacyjnego. Trauma z dzieciństwa może być również wynikiem ciężkich doświadczeń w tym okresie, takich jak przemoc lub wykorzystanie emocjonalne.
• Trauma po porodzie – dotyczy w szczególności kobiet, które doświadczyły trudnego porodu. Liczne komplikacje i ciężkie wspomnienia nie tylko wywołują lęk przed kolejną ciążą. Trauma po porodzie obejmuje również koszmary senne, stany lękowe
i brak satysfakcji z macierzyństwa.
• Trauma po wypadku – niezwykle często jest ona związana z Zespołem Stresu Pourazowego (PTSD). Stanie się sprawcą bądź ofiarą wypadku może doprowadzić do głębokiego poczucia winy, narastającego lęku a także trapiących pacjenta myśli.
W przypadku PTSD niezwykle ważne jest udzielenie szybkiej i profesjonalnej pomocy by zapobiec rozwojowi problemu.
• Trauma po katastrofie – związana jest nie tylko z doświadczeniem klęski żywiołowej, ale również z pożarem czy powodzią. U niektórych osób lęk przed przebywaniem
w danym miejscu lub wykonywaniem określonych czynności przypominających
o katastrofie może utrzymywać się nawet do końca życia. Dlatego niezwykle ważne jest kompleksowe wsparcie ze strony specjalisty w celu poprawy jakości życia.

W ostatnich miesiącach niezwykle ważne stało się zjawisko traumy wojennej. Przez ostatnie lata było ono głównie kojarzone z żołnierzami dotkniętymi konfliktami zbrojnymi w krajach Bliskiego Wschodu. Niestety, wojna w Ukrainie przypomniała, że trauma wojenna dotyczy również cywilów. Podczas wojny zwykli mieszkańcy stają się świadkami wielu drastycznych scen, które znacząco wpływają na ich stan psychiczny. Doświadczenie traumy wojennej skutkuje u pacjentów pojawieniem się koszmarów sennych, nawracających wspomnień czy poczuciem winy. Nieleczone może znacząco utrudnić codzienne funkcjonowanie, zaś u dzieci utrudnić prawidłowy rozwój emocjonalny.

Jak przepracować traumę?

Pacjenci zgłaszający się po trudnych doświadczeniach do Kliniki najczęściej szukają odpowiedzi na pytanie – jak wyjść z traumy? Odpowiedzi na to pytanie jest wiele. Każdy pacjent przeżywa bowiem traumę indywidualnie i ma różne potrzeby związane z pomocą psychologiczną. U wielu pacjentów prócz żywych wspomnień pojawia się również zjawisko wyparcia traumy, które stanowi formę obronną przed trudnymi wspomnieniami. Jednak niezależnie od rodzaju traumy, można ją przepracować. Pierwszym krokiem związanym z terapią traumy jest ponowne przypomnienie i uświadomienie sobie przykrych doświadczeń z przeszłości. Wielu pacjentów może obawiać się tego kroku. Nie ma w tym absolutnie nic złego – powrót myślami do ciężkich chwil nie jest łatwy i wiąże się z licznymi emocjami. Jest on jednak niezwykle ważny, by móc przejść do kroku drugiego – integracji doświadczeń z własną osobowością. Dzięki niej pacjenci mają szansę myśleć o trudnych doświadczeniach bez doświadczania paraliżujących emocji. W całym procesie pacjentom towarzyszy wykwalifikowany psychoterapeuta, dzięki któremu proces przepracowania traumy odbywa się w komfortowych i bezpiecznych warunkach.

Leczenie traumy

Podstawową metodą leczenia traumy jest psychoterapia. Najczęściej proces terapeutyczny rozpoczyna się od razu po pierwszej konsultacji z psychoterapeutą, podczas której terapeuta poznaje trudności klienta i jego osobowość. Dzięki podjętej terapii pacjenci mają nie tylko szansę poznać emocjonalne źródło swojej traumy, ale również uczą się, jak radzić sobie z przykrymi wspomnieniami i pozbyć się towarzyszącego na co dzień lęku. Dodatkowo psychoterapeuta pomoże pacjentowi w przepracowaniu takich trudności, jak zaburzenia dysocjacyjne po traumie czy brak emocji po traumie.

W sytuacji, gdy pacjenci zmagają się z Zespołem Stresu Pourazowego, prócz psychoterapii zalecona może być im także farmakoterapia. Najczęściej otrzymują oni leki przeciwdepresyjne i przeciwlękowe, które mają pomóc w zwalczaniu negatywnych emocji.

Wiele osób zmagających się z traumą może obawiać się konsultacji z psychoterapeutą. Często wynika to z silnego poczucia bezradności lub braku nadziei na lepsze jutro. Wykonanie pierwszego kroku w postaci konsultacji z terapeutą jest trudnym zadaniem. Jednak warto pamiętać, że specjalista nigdy nie ocenia pacjenta i dołoży wszelkich starań, by udzielić klientowi odpowiedniego wsparcia. Psychoterapia traumy to proces wymagający czasu. Jednak w trosce o własne zdrowie warto podjąć ten krok.