Leczenie zaburzeń lękowych Poznań

Każdy człowiek od czasu do czasu czegoś się obawia. Strach jest normalnym uczuciem pojawiającym się w różnych sytuacjach. Często podejmowanie ważnych decyzji, wystąpienia publiczne, zmaganie się z trudnymi zadaniami w pracy, problemy zdrowotne bliskich osób i wiele innych sytuacji powoduje występowanie niepokoju. Strach wywołują konkretne bodźce, powody, sytuacje. Lęk jest jednak zupełnie innym uczuciem, ma zupełnie innych charakter. O lęku mówimy w sytuacji, gdy mimo braku konkretnego bodźca, konkretnej przyczyny ktoś odczuwa intensywny niepokój. Lęku nie wywołuje coś co się dzieje, jakiś aktualnie występujący problem, ale wyobrażenie o tym, co mogłoby się stać w przyszłości. Strach ustępuje wraz z końcem sytuacji, które wzbudziła silne emocje czy w momencie pozbycia się bodźca, którego dana osoba się obawia. Na przykład, jeśli ktoś boi się pająków, to wystarczy usunięcie pająka z pomieszczenia, w którym dana osoba przebywa, aby się ona uspokoiła. Z kolei zaburzenia lękowe utrzymują się niezależnie od obecności bodźca, który je wywołał, trwają znacznie dłużej i mają większą intensywność. Zaburzeniem lękowym nie jest sytuacja, gdy ktoś boi się pająka, który znajduje się w pomieszczeniu. O zaburzeniu lękowym możemy mówić, gdy dana osoba intensywnie obawia się, iż pająki mogłyby się pojawić w jej otoczeniu (choć aktualnie ich nie ma). Są to sytuacje, gdy ktoś np. mimo tego, iż wyniki badań pokazują, iż jest zdrowy, nieustannie odczuwa lęk przed chorobą, utratą zdrowia a nawet życia. Są to sytuacje, gdy ktoś bardzo obawia się utraty pracy albo relacji mimo, iż nic nie wskazuje na to, iż miałby zostać pozbawiony pracy lub, że relacja miałaby się zakończyć. Należy podkreślić, iż zaburzenia lękowe powodują tak silny niepokój (często połączony z objawami somatycznymi, takimi jak np. duszności, kołatanie serca, potliwość, zawroty głowy, bóle głowy), iż w znacznym stopniu utrudniają normalne funkcjonowanie w sferze prywatnej, zawodowej, społecznej i są źródłem dużego cierpienia.  Zaburzenia lękowe to poważna choroba psychiczna, której nie wolno lekceważyć. Zwrócenie się po pomoc do psychologa/psychoterapeuty lub lekarza psychiatry jest kluczowe aby wrócić do pełni zdrowia.   

Objawy

Osoba ciepiąca na zaburzenia lękowe nie potrafi opanować niepokoju i lęku, a objawy bywają przyczyną bardzo złego samopoczucia oraz problemów w pracy czy relacjach z innymi ludźmi. Pacjent może doświadczać objawów na trzech głównych poziomach:

• Emocjonalnym: odczuwając obawę, zagrożenie czy przerażenie, bezradność, wewnętrzny niepokój, zdenerwowanie, napięcie, czujność i ciągłe rozdrażnienie.
• Poznawczym: pacjent może nieustannie zakładać, że stanie się coś strasznego w różnych obszarach: w obszarze zdrowia, relacji z innymi ludźmi, w pracy itp., pacjent może doświadczać problemów z koncentracją uwagi, pamięcią, mogą występować stany depersonalizacji i derealizacji.
• Fizycznym: pacjent może doświadczać ciągłego napięcia mięśni, bólów różnych części ciała, może mieć ciągłe poczucie braku siły lub szybciej się męczyć, może mieć problemy ze snem, u osoby cierpiącej na zaburzenia lękowe może występować suchość w ustach, kołatanie serca i bóle w klatce piersiowej, biegunka, problemy żołądkowe, częste oddawanie moczu, wzmożona potliwość, zaczerwienienie lub bladość skóry, uczucie „kluski w gardle”, trudności z mówieniem, drżenie rąk, ból lub uczucie ściskania głowy.

Podział zaburzeń lękowych wg ICD-10

• Fobie (F40)
• Agorafobia (F.40.0)
• Fobia społeczna (F40.1)
• Fobie specyficzne (F40.2)
• Inne zaburzenia lękowe (F41)
  • Zespół lęku panicznego (F41.0)
  • Zespół lęku uogólnionego (F41.1)
  • Mieszane zaburzenia lękowo-depresyjne (F41.2)
• Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (ang. obsessive-compulsive disorder – OCD) (F42)
• Zaburzenie z przewagą myśli (obsesji) czy ruminacji natrętnych (F42.0)
• Zaburzenie z przewagą czynności natrętnych (kompulsje) (F42.1)
• Myśli i czynności natrętne, mieszane (F42.2)

Przyczyny zaburzeń lękowych

Doświadczanie zaburzeń lękowych najczęściej tworzy się w wyniku występowania różnych czynników. Zwykle jest to połączenie kilku z następujących przyczyn:

• Uwarunkowań genetycznych – o wpływie genów na występowanie zaburzeń lękowych wnioskuje się na podstawie obserwacji rodzin, u których występują omawiane zaburzenia. Z obserwacji rodzin płynie wniosek, iż jeżeli w danej rodzinie występuje zaburzenie lękowe u któregoś z jej członków, to pozostali członkowie rodziny mają większe ryzyko zachorowania na zaburzenia lękowe niż osoby, których bliscy nie chorują na omawiane zaburzenie. Należy jednak podkreślić, że geny stanowią predyspozycję do doświadczania zaburzeń lękowych. Jednakże, fakt, iż ktoś z naszej rodziny cierpi na zaburzenia lękowe NIE OZNACZA, że my na pewno również zachorujemy. Warto raz jeszcze podkreślić, że za występowanie zaburzeń lękowych zwykle odpowiada konstelacja (połączenie) KILKU czynników.
• Czynników środowiskowych – nie bez powodu w psychologowie zwracają uwagę, iż dzieciństwo i czas dojrzewania to bardzo ważny czas w życiu każdego człowieka. Często bowiem dzieje się tak, iż doświadczenie na tych etapach życia różnych trudnych wydarzeń może doprowadzić do występowania zaburzeń lękowych w życiu dorosłym lub wcześniej. Pacjenci zgłaszający doświadczanie lęków często mówią o tym, iż w swoim życiu doświadczyli:
  • Przemocy fizycznej i psychicznej ze strony rodziców, rówieśników czy opiekunów,
  • Trudnych wydarzeń związanych ze specyficznymi czynnikami (co może się wiązać z wykształceniem fobii), np. zostali wyśmiani na tle grupy, co powoduje, iż (w następstwie takiego wydarzenia) doświadczają silnego lęku w momentach, gdy mieliby powiedzieć coś na forum lub przeżywają lęk w kontaktach z innymi ludźmi. Często bywa tak, że osoby, które zostały napadnięte w domu, boją się same zostawać w domu, nie mogą spać same.
  • Wychowanie – u osób, u których występowały min. dwa skrajne wzorce wychowania – nadmierna nadopiekuńczość lub chłód emocjonalny często  bywają rozpoznawane zaburzenia lękowe.
  • Nadużywanie środków psychoaktywnych – występowanie zaburzeń lękowych może pojawić się w odpowiedzi na stosowanie różnych środków psychoaktywnych, np. marihuany, alkoholu, amfetaminy, kokainy, u niektórych osób nawet picie kawy w dużych ilościach może spowodować wystąpienie lęku. Aktualnie coraz częściej rozpoznaje się występowanie zaburzeń lękowych po spożywaniu różnego rodzaju dopalaczy. Szczególnie często stwierdza się występowanie zaburzeń lękowych u osób, które przez dłuższy czas stosowały jakieś środki psychoaktywne i nagle zaprzestały ich zażywania. Omawiany problem często pojawia się u osób, które zaprzestają picia alkoholu lub stosowania marihuany.
  • Choroby somatyczne (choroby ciała) – często zachorowanie na różne choroby powoduje wystąpienie zaburzeń lękowych. Najczęstszymi chorobami wyzwalającymi zaburzenia lękowe są: choroby serca, astma, cukrzyca.
  • Stres – niewątpliwie silny, zwłaszcza przewlekły stres może przyczynić się do występowania zaburzeń lękowych.
  • Czynniki osobowościowe – w literaturze zwraca się uwagę, że pewne cechy osobowościowe takie jak np. wysoka potrzeba kontroli, perfekcjonizm, niskie poczucie własnej wartości mogą przyczyniać się do wyzwolenia stanów lękowych.

Zaburzenia lękowe, terapia

 

Leczenie

Wybór leczenia zaburzeń lękowych zależy od rodzaju lęku, jego nasilenia oraz oczekiwań zgłaszanych przez pacjenta. Łagodny niepokój codzienny można zmniejszać poprzez regularną relaksację, medytację, ćwiczenia oddechowe czy odpowiednio dostosowaną aktywność fizyczną. W przypadku cięższych objawów lęku, trwających co najmniej kilka tygodni i wpływających na codzienne funkcjonowanie w życiu prywatnym, zawodowym czy społecznym często konieczne jest sięgnięcie po profesjonalną pomoc psychologiczną lub psychiatryczną. Najczęściej w przypadku występowania silnych objawów zaburzeń lękowych największą efektywność można osiągnąć poprzez równoczesne leczenie farmakologiczne i korzystanie z psychoterapii.

Psychoterapia dla osób ze stanami lękowymi

Psychoterapia jest to podstawowy wybór w leczeniu zaburzeń lękowych. Liczne badania potwierdziły skuteczność leczenia zaburzeń lękowych poprzez psychoterapię. Psychoterapia pozwala pacjentowi na identyfikację czynników, które wzbudzają w pacjencie lęk. Często osoby zgłaszające się na konsultacje są całkowicie nieświadome problemów, które znajdują się u podłoża doświadczanych stanów lękowych. Pacjenci często są w stanie opisać doświadczane objawy, sytuacje, w których odczuwają lęk, natomiast zupełnie nie mają pojęcia jakie przyczyny powodują występowanie lęku. Psychoterapia, jest to rodzaj współpracy, w którym psychoterapeuta wraz z pacjentem razem pracują nad identyfikacją specyficznych problemów, które mogą powodować doświadczanie przez pacjenta lęków. W procesie psychoterapii pacjent pracuje nad wykształceniem odpowiednich umiejętności czy technik służących do radzenia sobie ze stanami lękowymi. Często uświadomienie sobie przez pacjenta czynników czy sytuacji, które powodują lęk i odreagowanie, w bezpiecznej sytuacji (kontaktu psychoterapeutycznego), emocji, które wiążą się z trudnymi sytuacjami czy wydarzeniami powoduje trwałe uwolnienie się pacjenta od stanów lęku i niepokoju. Warto podkreślić, iż psychoterapia pozwala nie tylko na łagodzenie objawów lęku, ale również na trwałe ustąpienie napadów lęku i niepokoju.

Farmakoterapia w leczeniu zaburzeń lękowych

Choć bardzo często psychoterapia jest wystarczającą formą leczenia objawów lękowych, bywa tak, iż objawy zgłaszane przez pacjenta są tak silne, iż konieczne jest zastosowanie leczenia farmakologicznego. Pacjenci często zgłaszają się po leki chcąc uzyskać szybką poprawę stanu zdrowia. Najczęściej stosowanymi lekami w leczeniu zaburzeń lękowych są: leki przeciwdepresyjne o działaniu przeciwlękowym, leki z grupy benzodiazepin (które są przeznaczone wyłącznie do krótkiego stosowania ze względu na ryzyko uzależnienia).     

Rokowania

Należy podkreślić, iż zaburzenia lękowe bardzo często są uleczalne. Ważne jest jednak jak najwcześniejsze podjęcie odpowiedniego leczenia. Większość pacjentów doświadcza zmniejszenia lub redukcji objawów po kilku miesiącach terapii. Są również pacjenci, którym wystarcza zaledwie kilka spotkań z psychoterapeutą do uzyskania istotnej poprawy stanu zdrowia. W przypadku farmakoterapii poprawę uzyskuje się już w pierwszym miesiącu stosowania leków. Zwykle potrzeba kilku miesięcy zażywania leków, gdyż poprawa następuje stopniowo i systematycznie w kolejnych miesiącach. Długość trwania terapii (psychoterapii czy farmakoterapii) najczęściej zależy od kilku czynników: nasilenia, czasu trwania oraz typu objawów. Niezwykle ważne jest stosowanie się do zaleceń lekarza psychiatry – systematyczne przyjmowanie leków w odpowiednio ustalonych dawkach. Szczególnie istotne jest odstawianie leków pod kontrolą lekarza – przedwczesna rezygnacja z leków może wiązać się z ryzykiem nawrotu objawów. Uczęszczając na terapię również bardzo ważne jest przestrzeganie reguł ustalonych z terapeutą – podstawą leczenia jest bowiem kontakt z psychoterapeutą. Ważne jest zatem, aby kontakt psychoterapeutyczny odbywał się systematycznie, gdyż tylko odpowiednio określona częstotliwość wizyt może zapewnić poprawę stanu zdrowia. Gdy doświadczamy lub gdy ktoś z naszych bliskich doświadcza stanów lękowych ważne jest to, aby jak najszybciej sięgnąć po profesjonalną pomoc. Korzystając z odpowiedniej pomocy szybko można pozbyć się objawów lęku. Doświadczanie lęku wiąże się z wieloma kosztami i trudnościami dla pacjenta i jego bliskich. W związku z powyższym nie warto starać się sobie poradzić na własną rękę, należy jak najszybciej sięgnąć po profesjonalną pomoc co jest najskuteczniejszą drogą powrotu do pełni zdrowia.