Badanie funkcji poznawczych

Funkcje poznawcze umożliwiają nie tylko odpowiednią selekcję informacji czy zapamiętywanie ważnych dla ludzi faktów i zdarzeń. Dzięki nim możliwe jest prawidłowe funkcjonowanie w otaczającym świecie. U niektórych pacjentów, między innymi w wyniku zdarzeń losowych, dochodzi do znacznego pogorszenia się funkcji poznawczych. Prowadzić to może nie tylko do licznych trudności w codziennym życiu, ale także do rozwoju innych schorzeń. Na szczęście, funkcje poznawcze można odpowiednio zdiagnozować i wdrożyć odpowiednie metody terapeutyczne, by przywrócić optymalną jakość życia pacjenta.

Czym są funkcje poznawcze?

Słysząc hasło ,,funkcje poznawcze” pacjenci najczęściej kojarzą je z poznawaniem otaczającego ich świata, nauką czy prawidłowym funkcjonowaniem w społeczeństwie. Jak się okazuje – intuicja wcale ich nie myli. Funkcje poznawcze są to bowiem podstawowe zdolności i procesy pomagające człowiekowi na poznanie otaczającej go rzeczywistości. W każdej chwili umysł człowieka obciążony jest ogromną ilością docierających do niego informacji zarówno
z otoczenia, jak i z samego organizmu. Jednak dla prawidłowego funkcjonowania niezbędna jest ich selekcja – podczas ważnego spotkania uwagę skupia się na rozmówcy, zaś w trakcie egzaminu najważniejsze jest przypomnienie sobie niezbędnych wiadomości. Skąd jednak umysł wie, które informacje odbierać, selekcjonować i wydobywać w określonych sytuacjach? Odpowiedzią na to pytanie są nie tylko doświadczenie człowieka czy różne biologiczne mechanizmy, ale przede wszystkim podstawowe funkcje poznawcze.

Podstawowe procesy poznawcze

Mówiąc o metodach za pomocą których ludzki umysł selekcjonuje i wybiera docierające do niego informacje, nie sposób wspomnieć o podstawowych procesach poznawczych. To dzięki nim możliwe jest przypomnienie sobie ważnych w danym momencie informacji, wyrażenie własnych myśli czy nawet odczuwanie emocji i motywacji. Zasadniczo wyróżnia się osiem podstawowych procesów poznawczych, bez których prawidłowe funkcjonowanie człowieka w otaczającym świecie nie byłoby możliwe. Jednak najważniejsze są trzy z nich – percepcja, uwaga i pamięć.

Pierwszym, jednym z fundamentalnych procesów, jest percepcja. Odpowiada ona za odbiór docierających informacji, ich selekcję i przetwarzanie. To dzięki niej możliwe jest stwierdzenie, które informacje są ważne, a które można pominąć. Nadaje ona znaczenia zaistniałym sytuacjom, pomaga odpowiednio je zanalizować i podjąć określone działania.

Drugim ważnym procesem jest uwaga. To dzięki niej możliwe jest skupienie się na określonych bodźcach i zignorowanie tych, które w danym momencie nie są potrzebne. Do ludzkiego umysłu w każdej chwili dociera niezliczona ilość informacji. Proces uwagi pozwala wybrać te, które rzeczywiście są istotne zarówno z perspektywy przetrwania, jak
i prawidłowego funkcjonowania człowieka w świecie.

Trzecim, niemniej ważnym procesem jest pamięć. Pozwala ona nie tylko na przechowywanie takich informacji, jak podstawowe obeznanie w świecie czy fakty historyczne. Jest ona również bardzo cennym źródłem wiedzy podświadomej, dzięki której człowiek wie, jak zachować się w różnych sytuacjach, co zapewnia mu nie tylko komfort życia, ale z perspektywy ewolucyjnej również przetrwanie.

Zaburzenia funkcji poznawczych

Funkcje poznawcze pełnią w życiu człowieka niezwykle istotną rolę. Bez nich jego prawidłowe funkcjonowanie nie byłoby możliwe, zaś ludzie nie mieliby szansy na przetrwanie
w otaczających warunkach. Czasem jednak zdarza się, że funkcje poznawcze zostają zaburzone. Wśród możliwych przyczyn takiego stanu rzeczy wymienia się:

• przewlekłe problemy ze snem,
• życie w ciągłym stresie,
• stosowanie używek,
• urazy głowy,
• choroba Alzheimera i choroba Parkinsona,
• depresja, zaburzenia afektywne dwubiegunowe,
• częste przyjmowanie niektórych leków, takich jak leki przeciwbólowe czy uspokajające.

Zaburzenia funkcji poznawczych znacząco utrudniają prawidłowe funkcjonowanie pacjenta, jak i obniżają jego komfort życia. Do najczęstszych objawów świadczących
o problemach w tym obszarze zaliczyć można trudności z pamięcią, zniekształcone wspomnienia, problemy ze skupieniem uwagi, natłok myśli, niespójne wypowiedzi, iluzje oraz halucynacje. Dostrzegając u siebie (lub u osoby bliskiej) te lub inne objawy mogące świadczyć o zaburzeniach funkcji poznawczych, warto zgłosić się po pomoc do specjalisty, jakim jest lekarz psychiatra lub neuropsycholog. Służąc swoją wiedzą
i doświadczeniem nie tylko prawidłowo rozpozna zaistniały u pacjenta problem, ale przede wszystkim dołoży wszelkich starań i należytej opieki, by przywrócić pacjenta do pełni zdrowia i polepszyć jego komfort funkcjonowania.

Badanie funkcji poznawczych

Prócz dogłębnego wywiadu przeprowadzanego z pacjentem, badanie funkcji poznawczych odbywa się przy pomocy licznych specjalistycznych narzędzi. O doborze z nich decyduje psychiatra lub neuropsycholog. Do najczęstszych metod stosowanych przy badaniu funkcji poznawczych zalicza się:

• Skalę Inteligencji Wechslera – jest to bateria testów dotyczących zarówno wiedzy ogólnej, płynności rozumowania czy rozumienia sytuacji społecznych.
• Test Ravena – jest to test, który służy do pomiaru inteligencji ogólnej, jednak w przeciwieństwie do Skali Inteligencji Wechslera nie zawiera żadnych słów, a jedynie matryce obrazków. Pacjent ma za zadanie wychwycić relacje między podanymi wzorami, a następnie wskazać, która z podanych ilustracji będzie dany wzór prawidłowo uzupełniać.
• Test fluencji słownej – jest to test słowny, którego zadaniem jest pomiar zasobu słów pacjenta. Badany ma za zadanie między innymi w określonym czasie wymienić jak największą liczbę słów z podanej kategorii, ułożeniu jak największej ilości zdań zaczynających się od danej litery czy wymienieniu jak największej ilości słów zaczynających się daną literą. Test ten, prócz mierzenia zasobu słownictwa, wymaga od pacjenta również zaangażowania i skupienia uwagi.
• Test siódemek – test mierzy pamięć operacyjną. Pacjent ma za zadanie od liczby 100 odejmować po kolei cyfrę 7.

Ilość metod stosowanych do pomiaru funkcji poznawczych jest niezwykle bogata. Pacjent, który podejrzewa u siebie problemy z funkcjami poznawczymi może zostać poddany wyżej wymienionym testom w celu odpowiedniej diagnostyki, lecz nie musi. O doborze odpowiednich metod decyduje bowiem specjalista, który przed postawieniem diagnozy chce poznać pacjenta i kontekst jego problemu jak najlepiej, dlatego może również zdecydować się na zastosowanie innych metod pomiaru.

Jak wzmacniać funkcje poznawcze?

Funkcje poznawcze, mimo iż towarzyszą człowiekowi całe życie, wymagają ciągłego wzmacniania. Niestety, bez odpowiedniego treningu wiele z nich może zostać znacząco osłabionych, co w konsekwencji doprowadza nie tylko do pogorszenia się jakości funkcjonowania pacjenta, ale również do rozwoju wielu schorzeń. Zaburzenia funkcji poznawczych często spowodowane są przez czynniki od pacjenta niezależne, takie jak urazy głowy czy choroba Alzheimera. Jednak w wielu przypadkach problemy w sferze poznawczej mogą być spowodowane przez niedostateczny trening. Jak zatem zadbać
o ich odpowiednią jakość? Przede wszystkim w codziennej rutynie warto zwrócić uwagę na wykonywane czynności. W wolnym czasie dobrze jest zapewnić umysłowi odpowiedni wysiłek poprzez czytanie książek, rozwiązywanie łamigłówek czy wypełnianie krzyżówek. Odpowiednią jakość funkcji poznawczych zapewnią także regularna aktywność fizyczna czy interakcje społeczne w postaci spotkań ze znajomymi lub rodziną. Jednak w przypadku pojawienia się pierwszych objawów mogących świadczyć o rozwoju problemu, należy udać się do gabinetu specjalisty. W przypadku łagodnych zaburzeń funkcji poznawczych pacjent zazwyczaj kierowany jest na specjalny trening w poradni, który przy regularnym stosowaniu przynosi pożądane efekty. Jednak w przypadku braku odpowiednio szybkiej interwencji
i pogłębianiu się problemu, niezbędne może okazać się wdrożenie leczenia farmakologicznego i terapeutycznego. Dlatego warto zadbać o swoje zdrowie odpowiednio wcześniej, zaś
w przypadku pojawienia się pierwszych symptomów bez obaw skonsultować się ze specjalistą.

Umów się już dziś!

Rejestracja i wizyty
7 dni w tygodniu, 8:00-22:00
W celu umówienia się na wizytę, prosimy o kontakt telefoniczny lub sms pod numerem:

📞+48 784 355 472

ul. Święty Marcin 73/8
Poznań

Wejście bramą obok sklepu Żabka.